İş Kültürü

Ülke ve Kültürü Hakkında Genel Bilgi

Libya, genel olarak diğer Arap ülkelerinin kültürü ile benzerlik göstermekle birlikte Güney tarafı, Sahraltı komşu Afrika ülkelerinin kültüründen etkilenmiştir. Yardımsever insanlardır. Medeni ve ceza kanunları geneldir. Aile hukukunda, Şeriat Mahkemeleri yetkilidir. Büyük şehirlerde kısmen, diğer yerleşim birimlerinde ise aşiret kültürünün etkisinden söz edilebilir.

 

Tanışma & Selamlaşma

Tanışma ve selamlaşmada el sıkılır. Selamlamaya başlarken “Selamün Aleyküm” ifadesi kullanılır. Kişi isimlerinden önce ilk adı (bazen ikinci adı) müteakiben, babasının adı ve en sonunda soy isimleri kullanılmaktadır. İlk kez tanışılan ve henüz samimiyet bağı kurulmamış kişilere hitap edilirken “Seyyid (Sayın)” şeklinde hitap etmek nezaket gereğidir. Samimiyet bağı oluşturulan kişilere arkadaşım veya kardeşim anlamına gelen “Sadıki” veya “Ahui” sözcükleri tercih edilebilir. Tanışırken ve konuşurken grup içerisinde en üst konumdaki kişi muhatap alınır. Ticari görüşme amaçlı tanışmalarda kart değişimi yapılır. Kartların bir yüzünün Arapça basılı olmasına dikkat edilmelidir. Toplantı görüşmelerine besmele ile başlanılması, ince bir davranış olarak algılanır. Arapça dilinde söylenecek birkaç basit girişli ifade, muhatabı onurlandırır.

 

Vücut Dili

Libyalılar yakın durmayı sever. Tokalaşırken karşıdakinin elini sıkmak ve sonraki görüşmelerde kucaklaşmak güven göstergesidir. Tokalaşmalarda sol el kullanılmaz. Arkadaş ortamında otururken bacak üstüne bacak atmayı severler. Samimiyet kurulmadan yabancıların bacak üstüne bacak atması ise hoş karşılanmayabilir. Büyükler konuşurken küçükler saygı gereği baş önde dinler.

 

Kurumsal Kültür

Kamu kuruluşlarında ve şirketlerde kurumsal hiyerarşi mevcuttur. Özellikle kamu kesiminde karar alma ve onay süreçleri uzun sürebilmektedir. İş ve işlemlerin sonuçlandırılması genellikle uzun sürmektedir. Sonuç alınacağına inanılan/inanılmayan iş ve işlemlerin tersi yönde gerçekleşmesi sıklıkla karşılaşılan durumlardır.

Ticaret, karşılıklı güvene dayalıdır. Bankacılık, uluslararası sisteme henüz entegre edilmemiştir.  İthalatçı, ödemeyi banka yerine başka yollardan yapmayı tercih etmektedir. İhracatçı, peşin ve/veya akreditifli ödeme şeklini tercih etmelidir.

Uzun dönemli stratejik ve sürdürülebilir ticari ilişkilerde Libyalı doğru kişiyi bulmak başarının anahtarıdır.

İş görüşmelerinde, muhatabın tüm dikkatinin alınması beklenmemelidir. Görüşme sırasında, dışardan odaya giriş-çıkışlar olabilir. Sıklıkla karşılaşılan bu durumlar, saygısızlık olarak değerlendirilmemelidir.

Sofra Adabı

Libyalılar misafirperverdir. Bir yemek teklifinin ya da bir ikramın geri çevrilmemesi önemlidir. Yemek sağ elle yenir ve çokça baharat kullanılır. Helal kırmızı/beyaz et ve gıdaların dışında balık, karides, kalamar, midye vb. deniz ürünlerinden yapılan yemekler ve çorbalar da tüketilmektedir. İstisnalar dışında, restoranlarda aile yerleri ayrıdır. Ramazan iftarlarında, oruç süt ve hurma ile açılır. Ana yemeklere, akşam namazı sonrasında başlanır. Ramazan Ayında, gündüz vakti ikindiye kadar uyulur, sahura kadar dışarda vakit geçirilir.

 

Kıyafet

Dış görünüşe önem verilir. Özellikle orta ve ileri yaştakiler, Dini ve Milli Bayramlar ile Cuma günlerinde milli kıyafetler giyer. Ülkede uzun süre kalarak samimiyet kuran yabancıların, özel günlerde Libya Milli Kıyafetlerini giymesi,  muhataplarını mutlu eder. İş görüşmelerine giderken resmi kıyafetler tercih edilmelidir. Henüz samimiyet bağı kurulmamış kişilerle yapılacak görüşmelerde, kot pantolon gibi günlük kıyafetler ile dikkat çekici renklerde kıyafet giyilmemesine özen gösterilmelidir. Kadınların açık olmayan, sade ve abartısız kıyafetler giyinmesi önerilir.

 

Hediye

Hediye, Libya kültüründe önemli yer tutar. Ev ziyaretlerinde tatlı götürülmesi, şirket ziyaretlerinde makam odalarında sergilenmeye müsait objeler (cam veya çini desenli vazolar, tabaklar, vb.) takdim edilmesi şık bir davranış olur. Hediyeler takdim edilirken ve alınırken iki el kullanılmalı, tek başına sol el kullanılmamalıdır.

 

Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Hususlar

Duygusal davranışlar ön plandadır. Onurlarına düşkün olup saygıya çok önem verirler. Buyurgan, üstenci ve alaycı davranışlardan kaçınılmalıdır. Saygılı davranışı, özellikle yabancı muhataplarından beklerler. Kişisel tartışmalarda, haklı/haksız olma durumuna bakılmaksızın saygı esas alınmalıdır. Abartılı konuşmalardan kaçınılmalıdır.

Randevularda zamana riayet, kişiye göre değişebilmektedir. Uzun süreli olmamak şartıyla bekletmek veya bekletilmek anlayışla karşılanmalıdır. Randevu öncesi teyit alınması önemlidir.

 

İş Temelleri

İş yaparken formaliteden yana olun ve muhafazakâr görgü kuralları ve protokole uyun.

Genç girişimciler ile yaşlı iş adamları arasında belirgin iş yapma farklılıkları vardır.

Genç iş adamları genellikle daha az bürokratik bir yaklaşıma sahiptir ve anlaşmayı yapmak için gerekenleri yapmaya isteklidir.