İş Kültürü

Ülke ve Kültürü Hakkında Genel Bilgi

Mısır’da iki tür kanun sistemi mevcuttur. Şeriat hükümleri mevcutsa da bunlar genellikle kişisel işlere bağlı hukuki sorunların halinde kullanılmaktadır. Şirket kurulumu batıdan uyarlanan yasalar kapsamında yapılmaktadır. Anonim ve Limited Şirketlerin sayıları Mısır’da yoğundur. Şirket kanununda sorumluluklar ve zorunlu müesseseler sayılmışsa da kurumsallaşma belirli bir aidiyet ve disiplini gerektirdiğinden çok büyük firmalar haricinde veya uluslararası aktörlerle iş yapan şirketlerde mevcuttur.

 

Tanışma & Selamlaşma

Dinsel kimlik Mısır’da önem arz etmekle birlikte toplumsal ilişkilerde selam her türüyle kabul edilebilir bir husustur. Müslüman iş adamlarıyla “Selam Aleykum” şeklinde selamlaşmak hoş karşılanır. Selamlamaya “Aleykum Selam” ya da yaşına göre “Aleykum Selam ve Rahmetullahi ve Berakatuhu” ile karşılık vermek kabul görür. Hristiyanlar bu ifadeyi yadırgamasalar da günün vaktine göre “sabahul hayr”, “mesaul hayr” (öğleden sonra tamamı) gibi selamlamalarla size karşı daha rahat davranmalarını sağlayabilirsiniz. Aynı şekilde karşılık vermeniz veya almanız mümkündür. Büyük bir kesim için kendinizi tanıttığınız sürecin Arapça yapılması karşı tarafta hoş bir his yaratabilir. Bunun için çok çaba harcamaya gerek yoktur iki veya üç kalıp cümlenin bilinmesi iyi niyetinizi ve saygınızı göstermeniz açısından yeterli olabilir. Ancak, sıklıkla batıya giden orada yaşayan ve zaman zaman Mısır’a gelen bir kişi ile batılı bir dilde konuşmak daha olumlu karşılanabilir. Erkekler arasında tokalaşma kabul görmektedir. Korona salgını bu durumu çok olumsuz etkilemese de bazı kişiler hassasiyet gösterebilmektedir. Bayanlar ise çok sıcak bakmayabilir. Ellerini önce kendilerinin uzatmaları halinde mukabele edilir. Tokalaşma sağ elle yapılır. Görüşeceğiniz kişiyle daha önceden bir samimiyetiniz varsa ya da görüşme esnasında bir samimiyet geliştirmeyi başarabildiyseniz güçlü bir mutluluk ve yakınlık göstergesi olarak sol ile tokalaşma desteklenebilir. Diğer taraftan ilk etapta bu hareketin yapılması karşı tarafta çeşitli sorular oluşmasına sebep olabilir.

Mısırlılar unvanlara önem atfederler, resmi unvanların yanında Doktor, Mühendis, Baş Mühendis (Mühendis B(P)aşa) Amiral/General/Kaptan gibi unvanlara büyük önem verilir. Birisi kendisini unvanı ile tanıştırırsa, bu görüşmenin devamında unvanı ve ismi ile hitap edilmesi onu onurlandırır. Ancak, görüşmenin başında selamlama akabinde sohbetin ilerleyen kısımlarında unvanın sıklıkla tekrarlanması birazda kişinin konumuyla alakalıdır. Özellikle büyük iş çevreleri ya da bu çevrelere sizi yaklaştıracak bağlantılarla konuşurken unvan kullanımı büyük önem kazanmaktadır. Ayrıca, yazışmalarda da buna dikkat etmek gerekir.

 

Vücut Dili

Mısırlılar kişiyle olan samimiyetine göre muhatapları ile yakın durmayı ve konuşurken zaman zaman muhatabına yaklaşmayı makul bulurlar. Bununla birlikte ilk tanışmada samimiyet ilerlemeden mesafelerin görmezden gelinmesi ve aşırı samimiyet hoş bir izlenim bırakılmasını engelleyebilir. Kadınlar için normal sayılsa da karşıdaki kişinin geleneksellik algısı yüksekse bacak bacak üstüne atmak ya da ayak tabanını gösterecek şekilde oturmak çok ayıp karşılanır. Erkekler için her hâlükârda karşıya bir üstünlük mesajı gibi algılanma olasılığı vardır. Jest ve mimikler konunun anlaşılmasına ve odaklanılmasına destek verdiği kadarıyla makul görülür.

 

Kurumsal Kültür

Mısır’da özel teşebbüsler genellikle aile şirketlerinden oluşur ve aile üyeleri şirketin yönetimindedirler. Bu yüzden her zaman iş yaptıkları şirketlerin hissedarları ile görüşmek isterler. İhracat müdürü, bölge/ülke müdürü gibi unvanlardaki kimselerle yaptıkları görüşmelerden anlaşma ile çıkmak oldukça zordur. Bu sebeple, yeni müşteri olarak görüşülen Mısırlı firmalarla firma ortakları seviyesinde görüşmenin ilk temasta gerçekleşmese bile ilk temasta planlanması yerindedir. İş ilişkisinin samimiyet ve güvenle birlikte ilerlemesi gerektiği kanısı ve profesyonel çalışanların her an firmadan ayrılabileceği kaygısı, Mısırlı iş insanlarını firmanın sahibi ile görüşme isteğinin bu derece kuvvetli olmasının sebebi olarak görülebilir.

Randevulara gecikmemeniz beklenir ama muhataplarınız uzun gecikmelerle toplantıya katılabilir ya da son dakika iptali yaşanabilir. Bu durumu engellemek için, toplantı yer ve zamanına göre hafta başında ve toplantının olacağı gün toplantı ve katılımcıları konusunda teyitleşmek önemlidir, özellikle Kahire ve İskenderiye gibi büyük şehirlerde trafik yoğun olduğundan da gecikmeler yaşanabilmektedir. Bunun için, bu gecikmelere sabırlı olmak ve eğer siz firmalara ziyaret gerçekleştirecekseniz her güne bir randevu almanız tavsiye edilir.

Sanal ortamda yapılan toplantılardan verim almak oldukça zordur, bu sebeple imkanlar el verdiğince yüz yüze görüşmeler ve ziyaretler tercih edilmelidir. İş ve dostluk ilişkisini birlikte geliştiren bir kültürde oldukları için iş sorunsuz yürüse bile karşılıklı ziyareti ve sohbeti elden bırakmamalıdır. Firmalarımız için güven ilişkisine sahip olduğunuz bir çalışan ya da adamınız vasıtasıyla bu ilişkileri sıcak tutmak önemlidir.

Görüşmelerinizde Arapça (Mısır Arapçası)-Türkçe tercüme ehliyeti olan bir yardımcının bulunması işlerin tam olarak anlaşılması ve yanlış anlaşılmaların önüne geçilmesi bakımından önemlidir. Her ne kadar İngilizce kullanılsa da ayrıntılara ilişkin görüşmelerde oluşabilecek yanlış anlaşılmalar ilişkilerin yanlış gelişmesine yol açabilecektir. Bu hususta, temsilciliklerimizden destek talep edilebilir.

Firmaların büyük çoğunluğunun -iş hacmi ve firma büyüklüğünden bağımsız- websiteleri veya resmi bir eposta adresi bulunmayabilir, bu firma ciddiyetini belirleyen bir husus olarak düşünülmez. Anlık mesajlaşma uygulamalarının kullanımı e-posta kullanımının önüne geçmiş durumdadır. Bu durum, iş partnerlerini günün her saati ulaşılabilir kıldığı gibi, her an bir şey talep etme ihtimalini de beraberinde getirir. Talep yerine getirilemeyecekse bile nazik bir üslup ile ne zaman yapılabileceğini içeren bir mesajla cevap vermek yerinde olur. Ayrıca, kartlarda cep telefonları da paylaşılır ve Mısırlıların ilk görüşmeden kişisel cep telefonu numaranızı istemesi kabul edilemez bir durum değildir.

Mısır’da hemen tüm işlem bir ya da birden fazla devlet kurumunun onayına tabidir. Bu onay ve izinlerin alınması uzun süreler alabilir, beklemeler Mısırlı iş ortaklarınızın çabasına bağlı değildir. İş planı yaparken, izin ve onay süreçlerinin zaman alabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Mısırlılar her ne kadar samimi olsalar da iş konusunda detaylı hareket etmekte ve mecbur kalmadıkları ya da hakikaten emin olmadıkları sürece kolayca güven duymamaktadırlar. İş ilişkilerinde karşılıklı çıkarların temin edilmesi ve Mısırlı tarafın güvende hissettirilmesi bu sebeple büyük öneme haizdir. Mısırlılar işlemleri geniş ölçüde zamana yayabilmektedirler. Öte yandan, iş yaptıkları kişilere kendileri açısından bir işin hallolması adına sabırsız davranabilmektedirler.

 

Sofra Adabı

Mısırlılar, ikramda bulunmayı çok önemserler ve ikramın kabulünü beklerler. Planlanan yemekli toplantılar genellikle restoranlarda gerçekleşir, çoğunlukla yemek daveti bizatihi gerçekleşir ve toplantı sonrası saate bakılmaksızın yemek daveti yapılabilir. Bir meşguliyetiniz yoksa davetin kabulü beklenir. Meşguliyetinizi açıklamanız halinde davetin reddi hoşnutsuzluk yaratmaz. Yemekte iş ve insani ilişkiler (aile, sağlık, tatil vb.) hakkında da konuşulabilir. Ailelerinin hatırı ile ilgilenilmesinden memnun olurlar.

Restoranlar bizlerin de ülkemizden alışkın olduğu düzendedir, bazı yerel yemeklerin servis edildiği mekanlarda çatal bıçak servis edilmez, ancak istediğinizde hazırdır ve bunların kullanımı yadırganmaz. Evde yenen yemeklere genellikle aile ile katılmak makbuldür ve ev sahibinin ailesi de masada hazır bulunur. Yemekler oldukça uzun sürer, günlük program yapılırken bu husus göz önünde bulundurulmalıdır.

 

Kıyafet

Erkekler için takım elbise tercih edilir, kravat iş dünyasında çok yaygın değildir ve kravat takılmış olmasına ehemmiyet gösterilmez, özellikle sıcak zamanlarda -ki Mısır’ın ikliminde büyük yer tutar- kravat kullanımı oldukça azalır. Ancak resmi kurumlarda ve bankalarda mevsimden bağımsız her zaman takım elbise ve kravat giyilir, buralardaki toplantılara da bu şekilde katılım beklenir.

Görüşmeyi planladığınız iş çevrelerinin takım elbise giymeme olasılığı mevcuttur. Ceket, kanvas ya da kumaş pantolon veya bazen kot pantolon da giyebilirler. Diğer taraftan, görüşmelerde firma yetkililerimizin takım elbise kullanmaları yadırganmaz.

Kadınların, sade bir giyim tercih etmeleri, dekolte ve ağır makyajın pek yaygın olmadığı Mısır’da sağlıklı bir toplantı ve ziyaret gerçekleştirmeleri açısından faydalı olabilir. Ancak, bu konuda yazılı ve yazısız herhangi bir kural yoktur, kadınlara karşı genel tavır kibar ve saygılı bir üslup olduğundan her kıyafetle nazikçe kabul edilirler. Kadınlar resmi kurumlar ve bankalarda genellikle takım elbise giymektedirler.

 

Hediye

Mısır’da hediye alma ve verme işi de çok sevilir. Geliştirdiğiniz ilişkinin durumuna göre hatıra ya da paha da değerli bir hediyenin verilmesi hoş karşılanabilir. Ancak, değerli hediyeler için bir sebebinizin olması beklenir. Mısır’da şirketler kamu kurumlarıyla izin ve belge süreçlerini gerçekleştirmek için çok muhatap olmaktadır. Kamu kurumlarını ilk etapta Mısırlı ortağınız ya da bir Mısırlıyla ziyaret etmeniz avantaj sağlayabilir. Diğer taraftan bu tarz görüşmelerde hemen hediye verilmesi yanlış anlaşılabilir. Ancak, yanınızda her ihtimale binaen küçük bir hediye bulundurmak ve duruma göre takdim etmek hoş bir etki de yaratabilir. Tatlı götürmek de olumlu bir izlenim bırakmanızı sağlayabilir.

 

Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Hususlar

Mısır her ne kadar dışa açılan bir ekonomi olsa da güvenlik unsurlarının büyük bir ağırlığı olduğunu unutmamak gerekir.

Mısır’da kulüp üyeliği yaygın olup, kulüplerin yönetimlerinde yer almak bir statü göstergesidir. Bu gibi yerlerde de bu tarz etkinlikler düzenlenebilmektedir.