İş Kültürü

Ülke ve Kültürü Hakkında Genel Bilgi

Genel anlamda Moğolistan doğrudan yabancı yatırım çekmeye çalışan bir ülkedir. İş dünyasında yatırım anlayışı biraz farklıdır. Ülkeye gelen yabancıları yatırımcı olarak algılarlar ve duyum alanlar fırsatı değerlendirip görüşmek isterler. Özellikle başkentte arsası olanlar, yabancı bir yatırımcı ile iş yapmak istediğinde arsa ve ülke içindeki resmi izinlerin alınması ve belgelerin hazırlanması dışında genelde yatırıma ilişkin tüm maliyetlerin yabancı yatırımcı tarafından karşılanmasını isterler. Sonrasında şirket ortaklığında hisse ve kâr payı üzerinden anlaşma arayışlarına girerler. Yatırımcı arayışı içinde olanlar arasında kâğıt üzerinde küçük veya büyük çaplı çizilmiş projesi olanların sayısı fazladır. Bu bakımdan, bu tür konularda anlaşma öncesinde Ticaret Müşavirliğimiz ile temas halinde bulunulmasında fayda görülmektedir.

 

Tanışma & Selamlaşma

İş ya da tanışma ortamında girişte ve ayrılırken herkes el sıkışır ve samimi hissettiklerinde sarılırlar. El sıkışırken iki elini sıkı tutmak, sağlam sıkmak karşı tarafa güven ve iyi duygular uyandırır. Aksine eli gevşek sıkmak ve hemen çekmek isteksiz olduğu düşüncesini doğurur.

Etkinlik veya grup karşılamada gelen misafire saygı amaçlı Moğol milli kıyafetli kadınlar ellerinde mavi kuşak üstünde gümüş kâsede süt veya kurutulmuş yoğurtla karşılama yaparlar. Heyet başkanı veyahut başkanlık eden kişi kâseyi 2 eliyle alarak sütten veya ikramdan bir yudum almaları veya azcık tatmaları ve geri verilmesi beklenilir.

Soyadı olarak baba ismi kullanıldığından Moğollara hitap edilirken ilk adlarının kullanılması gerekmektedir.

Kartvizitlerin iki elle alınması ve iki elle takdim edilmesi hoş hava yaratır.

 

Vücut Dili

Herhangi bir şey uzatırken ve alırken asla 2 parmak arasında sıkıştırıp vermeyin.

Uzaktan bir şey yaklaştırırken önüne atmayın (Köpeğe yem atar gibi atıverdi denilir).

Moğol erkekleri için baş çok önemli, şakalaşırken ve kucaklaşırken herhangi bir surette başına dokunmamaya özen gösterin.

Görüşmelerde bacak bacak üstüne atmak büyüklük taslama anlamına gelir.

 

Kurumsal Kültür

Moğolistan piyasasına girmek için pazar araştırması ve yazışmalar yapıldıktan sonra, yerinde ziyaret ve yüz yüze görüşme yapmak çok önemlidir.

Her şeyden önce, ilk defa yapılacak ihracatlarda mümkün olduğunca, peşin ödeme ya da akreditifli (özellikle gayri kabili rücu ve teyitli akreditif) ödeme yöntemlerinin tercih edilmesi, mal mukabili ve sigorta kapsamına alınmamış ihracat için güven temin edilmedikçe yüksek tutarlı sözleşmeler yapılmaması firmalarımıza tavsiye edilmektedir.

İthalat talebi ulaştığında ticaret sicil kaydı, vergi numarası, firma adresi, posta kodu, web ve e-posta adresi, telefon numarası gibi bazı temel bilgilerin karşı taraftan talep edilmesi ve bu bilgilerin mümkün olduğunca teyit edilmeye çalışılması önem arz etmektedir. Bu kapsamda, iletişimde olunan şirkete ilişkin hissedar, yetkili kişi ve faaliyet alanı gibi bilgiler, Moğolistan Devlet Kayıtlar Genel Müdürlüğü’nün Tüzel Kişilik Kayıt Sistemi aracılığıyla teyit edilmelidir.

İhracat için gerekli işlemlere başlamadan önce ise ihracatçı ve ithalatçının sorumluklarını belirten yazılı bir sözleşme imzalanması hem ayrıntılarla ilgili muhtemel yanlış anlaşılmaları asgari düzeye indirmek hem de riskleri azaltmak bakımından önem taşımaktadır. Sözleşme ile satıcının sözleşme konusu malı hazırlayıp sevk etmesi ve karşılığında ödemenin ne şekilde yapılacağı, risklerin karşılıklı olarak nasıl paylaşılacağı, ortaya çıkması muhtemel bir uyuşmazlığın çözülmesinde izlenecek usul ve esaslar gibi hususların belirlenmesi gerekmektedir. Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC)’nin KOBİ nitelikli firmalara yol gösterici olması için hazırladığı “Model Contracts For Small Firms” adlı çalışmaya internet adresinden erişim sağlanabilmektedir.

Kamu ihalelerinde bazı durumlarda sadece ülke içindeki firmaların katılımı zorunlu kılınmakta ve daha sonrasında ihaleyi kazanan Moğol firmalar alınan işi, alt yüklenici olarak yabancı firmalara yaptırabilmektedirler. Moğol firmalar ile ortak ihalelere girmek, ihaleyi kazanmak açısından kolaylaştırıcı bir etken olarak ön plana çıkmaktadır.

Kartvizitlerin bir yüzünün İngilizce bastırılması uygun olacaktır. Kartviziti genellikle iki el ile vermek, karşı tarafa duyulan saygı ifadesi olarak kabul edilmektedir.

Moğolistan piyasasında Türk ürünlerinin itibari, tüketiciler ve ticaret erbapları nezdinde yüksektir. Genellikle ödeme konusunda esneklik arayışı içindedirler. Böyle bir durumda, firmalarımızın alacaklarını garantiye alacak ödeme şekillerini tercih etmeleri uygun olacaktır.

İkili ticari ilişkilerde tercüman kullanımı gerekebilmektedir. İş çevrelerinde yaygın yabancı dil İngilizce olmakla beraber 40 yaş üstü nüfusun çoğu yabancı dil olarak sadece Rusça bilmektedir. Toplantıya başlarken, bitirirken ya da anlaşmaya varıldığında el sıkışmak adettir. Moğollar, genel anlamda misafirperver bir millettir. Görüşme ve toplantı olumlu veya olumsuz sonuçlansa da misafirlerini yemeğe davet ederler ve yakın bölgedeki Türk anıtlarını (Tonyukuk Anıtı, Göktürk Anıtları) gezdirme ve yabancılara şehir dışı geleneksel Moğol göçebe hayatını göstermeye meraklılardır. Genelde programın son bir gününü bu şekilde şehir dışı geziye ayırırlar.

Yoğun trafik sebebiyle Moğolların randevuya veya görüşmeye geç gelmeleri yaygın görülen bir olaydır. Gelip özür dilerler ve görüşmeye başlarlar. Kimi zaman planlanan randevular son dakikada iptal edilebilir veya hiç gelmeyebilirler.

Sofra Adabı

Moğol yemekleri et ağırlıklı olduğundan gelen misafire genellikle bol etli yemek yedirmeye meraklılardır. Ancak tercümanlar aracılığıyla veyahut uygun dille misafirlere nasıl bir yemek tercih edeceklerini sorarlar.

İş görüşmelerinin devamındaki yemekli ortamda kadeh tokuşturma kültürü yaygındır. Ancak, ziyaret öncesinde helal yeme-içme hususlarının belirtilmesi durumunda damak tadı ve yemek kültürüne uygun yer seçme konusunda titiz davranırlar ve saygı duyarlar. İlk kadehi ev sahibi alıp ayağa kalkar ve hitap konuşması yapar, düşünce ve duygularını ifade eder. Bir sonraki kadehi kaldırıp konuşma misafirden beklenir.    

Açık hava gezilerinde koyun kesilir veyahut Moğol usulü bol etli yemekler misafirler için yapılır. Bu ortamlarda olabildiğince doğal davranılması ve yemekten bolca yenilmesi durumunda hoşnut kalınır. Yemekte ata toprağı ve eskiden Türklerin de bu topraklardan göç ettiğine dair muhabbet samimiyet yaratır.

 

Kıyafet

Moğollar iş görüşmelerinde genelde resmi kıyafet (takım elbise, etek/ceket, elbise gibi) tercih ederler. Bakanlık, kamu kurumu gibi çok resmi bir ortam değilse sade, düzgün, hafif spor kıyafetler görüşmeler için idealdir.

Genel olarak bir gün önceden ertesi gün programının ev sahibi tarafından teyit edilmesi makuldür. Çünkü görüşmeden sonra Moğollar aniden arsa gezisi, eski fabrika veya devam eden bir inşaatı gösterme konusunda isteklidirler.

 

Hediye

Moğollar hediyeleşmeyi çok severler. Genellikle ayrılırken veya uğurlarken hediye takdim edilir. Hediyeler şirkete hitaben tek bir hediyeden ziyade gelen kişi sayısınca verilir. Moğol çizimi resim, kaşmir ürün gibi Moğolistan’ı size hatırlatacak hediyeler verilir. Moğollarda ağzı yukarıya bakan gümüş kâse, vazo gibi hediyeler bolluk bereket çağırdığı düşünülür. Bu tür hediyelerin içi boş verilmez, süt veya şeker doldurularak verilir. Bu hediyeler alınırken iki elle alınır ve içindeki tadılır.

 

Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Hususlar

Moğolistan’da soyadı olarak baba ismi kullanılmakta olup Moğollara hitap edilirken ilk adlarının kullanılması gerekmektedir. Kartvizitler, yazışmalar da dahil olmak üzere Moğollar, iletişim bilgilerinde isimlerini büyük harfle, soyadı olarak da düşünülebilecek olan baba isimlerinin ise muhatapları tarafından kullanılmaması için genelde sadece baş harfini yazmaktadırlar.

Moğollar kültürlü, iyi giyinen, nazik, saygılı insanlardır.

Pazarlık kültürü genellikle yoktur. Özellikle alışveriş merkezlerinde, mağazalarda etiket fiyatını söylerler, indirim ve pazarlık yapmazlar. Pazarlarda indirim talebi iyi karşılanmasa da az miktarda indirim yaparlar.

Birlikte yürürken ayağı ayağınıza değdiğinde hemen elini uzatıp tokalaşırlar. Tokalaşmazsa düşman kalınır inancı vardır.

Moğol çoban aile ziyaretinde veya ger (yurt) çadırında oturma adabı söz konusudur. Başköşede evin sahibi oturur, evin hanımı soba başında yemek işleriyle meşgul olur. Gelen misafirler evin batı kısmında bulundukları konuma (protokole) göre sıralanarak otururlar.

Kapı eşiğinde durulmaz, biri içeride biri dışarıdayken eşik üstünden bir şey verilip alınmaz. Çadırın ortasındaki iki direğin arasından geçilmez ve bir şey verilip alınmaz.

Eve girdikten sonra şapka ile oturulmaz.

Gelen misafirlerin bilmediği ve anlamadığı bir davranışı orada Moğol ev sahiplerine sorduğunuzda hemen açıklama yapıp, nasıl yapılacağını öğretirler. Bundan hoşlanırlar.

Ziyaretlerde çocuklara şeker veya para verilir.

Hamilelerin önünden geçilmez.

Makas, bıçak gibi kesici uçlu bir şey verilirken/uzatılırken sivri ucunu, veren/uzatan kişi kendine doğru tutup verir.

Moğolistan yabancı yatırım çekmeye çalışan bir ülke olduğundan yabancılarla görüşme yapmak önemli bir girişim sayılıyor.