İş Kültürü

Tanışma & Selamlaşma

İş görüşmelerinde Sırplar el sıkışmaya ve doğrudan göz temasında bulunmaya önem verirler. Toplantıya katılan tüm kişiler ile el sıkışılır. İlk tanışmada muhataplara resmi olarak soyadlarıyla hitap edilir, daha sonra ise ilk isimleriyle hitap edilebilir.

İş görüşmelerinin başında kartvizit değişimi yapılır. Toplantıda bulunan kişilere isim ve unvanlarıyla hitap edilmesini kolaylaştırmak adına kartvizitlerin görüşme sırasında görünürde tutulması önerilir. Ayrıca, iş dışı herhangi bir etkinlikte de konu işe geldiğinde muhataplarınız kartvizit talep edebilir.

Samimiyet derecesi göre yanaktan üç defa öpme ve kucaklaşma normal bir davranıştır.

 

Vücut Dili

Sırplar toplum içerisinde duygularını kolaylıkla gösterebilirler. Sırplar konuşurken çok yakın durabilir, konuşma sırasında sırtınıza veya omuzunuza vurabilir, bu durumlarda kendinizi geriye çekmeyin.

Konuşma sırasında göz temasına önem verirler. Göz temasında bulunmak içtenlik, dostane yaklaşım ve saygı anlamına gelir.

 

Kurumsal Kültür

Sırplar genel olarak iletişime açık insanlardır. Çalışma ilişkileri ise güven ve yakınlık üzerine kurulmuştur. Bu nedenle, kişisel teması sürekli koruyup sık sık ülkeyi ziyaret etmek, ülkemize davet etmek ve yüz yüze toplantılar yapmak gerekir. İş ilişkileri zaman zaman yavaş ilerleyebilmektedir. Bu nedenle sabırlı olunması ve karşı tarafı rahatsız edecek şekilde ısrarcı olunmaması önerilmektedir.

İş dünyasında biriyle tanışmak isteniyorsa öncesinde bir randevu ayarlanması önemlidir. Ani ve habersiz gidilen görüşme teklifleri reddedilebilir. 

Bir iş görüşmesi talep edildiğinde, muhataplara önceden şirketiniz ile ilgili bilgi, katalog vb. iletmek her zaman memnuniyetle karşılanır. E-posta iletilmesi akabinde telefonla kısa bilgi verilmesi ve teyit alınması faydalı olacaktır.

Toplantı organize ederken, randevunun Cuma günleri öğleden sonra için talep edilmemesi önemlidir. Sırplar genellikle Cuma günü ofisten erken ayrılır.

Ocak ayı, Haziran ayının ikinci yarısından Eylül ayına kadar olan dönem ile Paskalya, Sırbistan’da tatil dönemidir. Bu nedenle söz konusu dönemlerde, muhataplarınız ile görüşmek ve büyük bir etkinliğin organizasyonu zor olacaktır.

Sırbistan’da iş görüşmeleri kafe, restoran vb. yerlerde yapılabilir. Toplantıya başlamadan önce kısa bir süre sohbet edilir.

İngilizce bilinirliği yüksek olmakla birlikte, özellikle yüz yüze iş görüşmelerine yerel dile hâkim bir tercüman ile gidilmesi faydalı olacaktır.

Sırplar için dakiklik önemlidir, ancak ülkeyi ve şehirleri iyi tanımadıkları için yabancılara tolerans tanınır.

Sırbistan’da mağaza, pazar yeri, market vb. yerlerde pazarlık yapılması yaygın olmasa da iki şirket arasında bir anlaşma ya da bir proje hakkında görüşülürken pazarlık mutlaka yapılır.

Sırplar açık sözlü insanlardır, uzun vadeli plan ya da program yaparken net olmayı severler. Karşı tarafın tüm detayları kendileriyle paylaşmasını beklerler. Son dakika değişiklikleri ya da iptallerinden hoşlanmazlar.

 

Sofra Adabı

Sırbistan’da öğlen yemeği (özellikle geç öğlen yemeği 14:00-16:00 tercih edilmektedir) ya da akşam yemeğinde iş görüşmesi yapılabilir. Sırbistan’da yemeğe davet eden taraf hesabı öder, ancak yine de hesabın ödenmesini teklif etmek ince bir davranış olarak kabul edilir.

Sırplar, bir iş yapmaya/işbirliği kurmaya karar verdiklerinde ve karşı tarafı gerçekten samimi bulduklarında evlerine yemeğe davet edebilirler. Bu durumda çok misafirperverdirler ve size kendi evinizde gibi hissettirmeye çalışırlar.

Yemek esnasında yemek veren kişinin ilk önce yemeğe başlaması beklenmelidir. Yemek sırasında kadeh kaldırma bir ritüeldir, kadeh kaldırdığınızda karşınızdaki kişi ile göz göze bakmanız beklenmektedir ve ayrıca “sağlığınıza” şeklinde cümlelere eşlik edilebilir.

Sırbistan’da çay sadece hasta iken içilmektedir. Bu sebeple, bir toplantı esnasında çay içmek istediğinizi söylediğinizde hasta olduğunuz düşünülebilir. Bu nedenle çoğunlukla kahve tercih edilmektedir.

 

Kıyafet

Sırbistan’da uygun kıyafetin ne olduğu şirketin faaliyet gösterdiği sektöre ve etkinliğin türüne göre değişebilir. İş görüşmeleri için ülkemizdeki takım elbise kültürünün aksine rahat şık kıyafet (smart casual veya business casual) tercih edilmektedir.

Öte yandan, nispeten büyük kurumsal firmalarla yapılacak görüşmelerde daha resmi bir giyim tercih edilmelidir.

 

Hediye

İş toplantılarında genellikle küçük hediye değişimi yapılması önemlidir, özellikle şirketlerin kurumsal logolu hediyeleri kabul edilir. Bunun dışında, yabancı kişilerin (ülke temsilcileri, şirket yetkilileri vb.) ülkelerinden getirecekleri el sanatları ve yerel lezzetler (lokum, kahve vb.) her zaman memnuniyetle karşılanır.

Bununla beraber bir eve davet edildiğinizde çiçek, çikolata, pasta götürülebilir. Çiçek götürülecek ise tek sayı olmasına dikkat edilmelidir. Çift sayıda çiçek genellikle taziye vb. sebeplerle götürülmektedir.

Hediyeler genellikle hemen açılır.

 

Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Hususlar

Sırplar daha önceden tanıdıkları biriyle iş yapmayı tercih ettiğinden, müstakbel iş ortağı ile tanıştırılmak, karşılıklı güven duyulan bir kişi aracılığıyla da yapılabilir. Ancak bu olmazsa olmaz bir şart değildir.

Sırbistan’da gerçekleştirilen görüşmeler esnasında yerel dilde birkaç kelime veya deyim kullanmak diğer kültürlerde olduğu gibi etkili bir jest olmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıda yer almaktadır:

- Merhaba – Zdravo (Zıd-ra-vo)

- Teşekkürler – Hvala (Hı-va-la)

- Hoşçakalın – Doviđenja (Do-vi-cen-ya)

- Tanıştığıma memnun oldum – Drago mi je (Dı-ra-go mi ye)

Sırbistan ve Türkiye arasındaki ortak geçmiş, tarihi miras, kültürel benzerlikler ve ortak kelimelerden rahatça bahsedebilirsiniz. Memnuniyetle karşılanır. Ayrıca, Türkçe ile Sırpça’da ortak kelimeler bulunmakta olup sohbet sırasında bunlardan da bahsedilebilir:

- Avlu – Avlija (Av-li-ya)

- Börek – Burek (Bu-rek)

- Çarşı – Čaršija (Çar-şi-ya)

- Yastık – Jastuk (Yas-tuk)

- Kapı – Kapija (Ka-pi-ya)

İhracatçıların Sırp ortağı ile ticari ilişkilerinde dikkate etmesi gereken hususların başında ödeme koşulları gelmektedir. Sırp firmaların akreditif vb. uluslararası teamüllerden farklı olarak çeşitli şekillerde zamana yayılmış ödeme koşulları talep etmesi, ödeme konusunda ihtilafa düşülmesi durumunda ücretin tahsilatı noktasında sorunlara sebep olabilmektedir.