Ağaç ve Orman Ürünleri Sektör Analizi

Ağaç mamulleri ve orman ürünleri sektörü, birçok sektöre ara ürün sağlamaktadır. Ormanlar, yoksulluğun azaltılmasına, ekonomik büyümeye ve istihdama katkıda bulunmanın yanı sıra, tarım, enerji ve su gibi kilit sektörlerin devamlılığını sağlayarak ekosistemin temelini oluşturmaktadır. Odun, açık ara farkla en önemli orman ürünü olmakla birlikte, muhtelif birçok ürün orman ürünleri arasında yer almaktadır. Yıllık odun tüketiminin üçte ikisini bina, mobilya, diğer yaşam tarzı ürünleri veya enerji üretimi oluşturmaktadır. Reçine ve mantar gibi odun dışı orman ürünleri de sektöre önemli değer katmaktadır. Lateks, nişasta ve formaldehit gibi hammaddeler ise ağaç ve kâğıt ürünlerinin üretiminde sektör için önem arz etmektedir.

2018 yılından 2023 yılına kadar yaklaşık %0,8’lik yıllık reel büyüme oranına sahip olan orman ürünleri sektörünün küresel hacmi 2023 yılında enflasyon hesaba katıldığında 338 milyar dolara ulaşmıştır. 2028 yılına kadar sektörel hacmin reel olarak 413,4 milyar dolara ulaşacağı öngörülmektedir. Asya-Pasifik bölgesi, 2023 yılında küresel orman ürünleri pazarında en büyük paya sahiptir ve toplam pazarın yüzde 43’ünü oluşturmaktadır. Asya-Pasifik bölgesini %31,5 ile Avrupa, %16,2 ile Kuzey Amerika, %5,3 ile Güney Amerika ve %3,0 ile Orta Doğu bölgeleri takip etmektedir. Aynı yıl içinde Asya-Pasifik orman ürünleri pazarında Çin, %62,3 ile en büyük paya sahiptir. Asya-Pasifik ve Kuzey Amerika pazarları aynı dönemde sırasıyla %0,2 ve %1,4’lük yıllık büyüme oranları ile büyüyerek 2023 yılında 145,3 ve 54,8 milyar dolar seviyelerine ulaşmıştır.

Orman ürünleri, yoksulluk ile mücadele hususunda önem arz ederek, kırsal nüfus için önemli bir geçim kaynağı olmaktadır. Ormanlık alanlarda yaşayan yaklaşık 350 milyon insanın geçimleri için ormanlar önemli yer tutmaktadır. Yoksulluk ve Çevre Ağı'na (PEN) göre ormanlar, kırsal alanlarda yaşayan hane halklarının gelirlerinin %22'sini oluşturmaktadır.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle

Trend 1

Trend 1

Kentleşme

Kentsel nüfus, her geçen yıl toplam nüfus içindeki payını artırmaktadır. 2018 yılında, dünya nüfusunun %55’i kentsel alanlarda yaşamakta iken son projeksiyonlar, bu oranın 2030’da %60’a ve 2050’de %68’e yükseleceğini öngörmekle birlikte, kentleşmenin, tüm bölgelerde eşit şekilde artmayacağı tahmin edilmektedir. Avrupa, Latin Amerika ve Kuzey Amerika’da hâlihazırda %80’e varan yüksek kentleşme seviyeleri mevcut iken Afrika’da %40, Asya’da %50 civarındadır. 2050 yılına kadar kentleşme artışının büyük kısmının Asya ve Afrika’da gerçekleşmesi beklenmektedir.

Kentleşme, kent alanlarındaki arazi kullanımı üzerinde baskı oluşturarak yapı türlerini de (kırsal alanlara kıyasla daha yoğun ve çok katlı yapılar) etkilemektedir. Kentleşme aynı zamanda kırsal mülkiyet yapısını da değiştirerek (örneğin, şehirde yaşayan orman sahiplerinin sayısının artması), orman ürünlerine olan talebi, , kırsal iş gücünü ve ormanların yönetimini etkilemektedir.

Trend 2

Çevresel düzenlemeler ve politikalar

Ahşap ve kâğıt ürünleri tüketimindeki artış eğilimi, ormancılık faaliyetlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi için orman ürünleri sektöründe faaliyet gösteren işletmelere yönelik sertifikasyon uygulamaları geliştirilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Orman işletmelerine yönelik sertifikasyonunun temel amacı ormanların korunmasını teşvik etmektir. Orman işletmelerine yönelik sertifikasyon uygulamaları ile ormanların yetiştirilmesinden üretilen ürünlerin kullanım aşamalarına kadar geniş kapsamda çalışmalar yapılmaktadır. İşletmeler için sertifika alma zorunluluğu bulunmamakla beraber, edinilen sertifikalar ürünlerin satışında etkili olmaktadır. Küresel olarak orman işletmelerine yönelik çeşitli sertifikasyon uygulamaları bulunmaktadır. Örnek olarak, 1993 yılında uygulanmaya başlayan Orman Yönetim Konseyi Orman Yönetimi Sertifikası (FSC) sayılabilmektedir. FSC dünya genelindeki ilk uluslararası sertifika olmakla beraber Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) tarafından da kabul görmektedir. Geçerliliği yüksek bir başka sertifika uygulamasına ise Sürdürülebilir Orman Yönetimi Sertifikası (PEFC) örnek verilebilmektedir.

Orman işletmelerine yönelik sertifikasyon uygulamalarına ek olarak, ülkeler farklı şekillerde ormanları ve biyolojik çeşitliliği korumaya yönelik politikalar yürütmektedir. Örnek olarak, yüzölçümünün büyük kısmı ormanlarla kaplı olan Finlandiya’daki Orman Yasası gereği, ağaçların nasıl kesilmesi veya çıkarılması gerektiği yayınlanmış ve bazı ağaçların çıkarılması onay veya bildirime tabi tutulmuştur. Ormanlarda meydana gelebilecek olumsuzluklara yönelik uygulanan yasa gereğince yine Finlandiya’da, özel mülkiyeti bulunan orman sahipleri, ormanlarını böcek ve haşere gibi etmenlerden korumakla yükümlüdür.

Dünya Bankası tarafından ise küresel politikalar geliştirilmektedir. Ormanların sürdürülebilirliğinin sağlanması için birçok kaynak ve eylem planı devreye sokan Dünya Bankası’nın, küresel boyutta biyolojik dengenin korunmasında inisiyatifleri bulunmaktadır. Örneğin Dünya Bankası, Brezilya’da Güney Amerika’nın ikinci en büyük biyomu olan Cerrado ormanının yönetimi ve korunması amacıyla hükumete destek sağlamaktadır. Destekler kapsamında çiftçilere eğitim, elverişsiz arazilerin rehabilitasyonu, sürdürülebilir ormancılık ve tarım faaliyetleri gibi konular yer almaktadır.

Türkiye, orman yönetimi sertifikasyon hizmetlerine önem vermektedir. Türkiye’de 16 orman bölge müdürlüğüne bağlı orman işletme müdürlüklerinde yaklaşık 10,1 milyon orman alanı için FSC sertifikası alınmıştır.

Trend 3

Sürdürülebilirlik

Birleşmiş Milletler tarafından 2030 yılına kadar 17 adet sürdürülebilir kalkınma amacı belirlenmiştir. Bu amaçlar içerisinde orman ürünleri de yer almakta olup, bu hususta, karasal ekosistemlerin sürdürülebilir kullanımını korumak, geri oluşturmak ve teşvik etmek, ormanları sürdürülebilir bir şekilde yönetmek, çölleşmeyle mücadele etmek ve arazi bozulmasını ve biyolojik çeşitlilik kaybını durdurmak konuları önceliklendirilmiştir.

Ormanlar; sel, kuraklık, toprak kayması gibi birçok doğal afet riskinin azaltılmasında önemli bir role sahiptir. Ormanlar, iklim değişikliğini karbon tutma yoluyla hafifletmekte, havadaki oksijen, karbondioksit ve nem dengesine katkıda bulunmakta ve dünya çapında tatlı suyun %75'ini sağlayan havzaları korumaktadır. Ormanlara ve ormancılığa yapılan yatırım, özellikle kırsal kesimde yerleşik olanlar olmak üzere insanlara ve genel refaha yapılan bir yatırımı temsil etmektedir. Ormanlar, karasal hayvan, bitki ve böcek türlerinin %80'inden fazlasına ev sahipliği yapmakta olup toprak üzerindeki en yüksek biyolojik çeşitliliğin olduğu ekosistemlerdir. Ayrıca ormana bağımlı topluluklar için barınma, iş ve güvenlik sağlamaktadır.

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2024-2028 stratejik planında, ormanların sürdürülebilirliğine ilişkin hedefler belirlenmiştir. Bu hedefler doğrultusunda, su kaynaklarının miktar ve kalite olarak korunması ve verimli kullanılmasını sağlamak, korunan alan sayısını artırmak ve etkin yönetimini sağlamak, sel ve su taşkınlarının olumsuz etkilerini kontrol altına almak, tarımsal kuraklıkla mücadele kapasitesini artırmak,; sera gazı emisyonunu azaltmak ve yenilenebilir enerji kullanımını yaygınlaştırmak gibi amaçlarla çalışmalar yapılması hedeflenmektedir.