Ağaç ve Orman Ürünleri

Ahşap ve kâğıt ürünleri tüketimindeki artış, ormancılık faaliyetlerinin sürdürülebilirliği için orman sertifikasyon sisteminin geliştirilmesine neden olmuştur. Orman sertifikasyonunun temel amacı ormanların korunmasını teşvik etmektir. Orman sertifikasyonu ile ormanlarının yetiştirilmesinden üretilen ürününün kullanım aşamalarına kadar geniş kapsamda çalışmalar yapılmaktadır. Orman sahiplerinin sertifika alma zorunluluğu bulunmamakla beraber sertifikasyon ürünlerin satışında etkili olmaktadır. Dünya genelinde birçok orman sertifikasyon sistemi yer almaktadır. Bunlara örnek olarak, 1993 yılında kullanıma giren Orman Yönetim Konseyi (FSC) sertifikası verilebilir. FSC dünya genelindeki ilk uluslararası sertifika olmakla beraber Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) tarafından da kabul görmektedir. Bir diğer geçerliliği yüksek olan sertifika sistemine ise Pan-Avrupa Orman Sertifikası (PEFC) örnek verilebilmektedir.

Orman sertifikasyonlarına ek olarak devletlerin farklı şekillerde ormanları koruma ve biyolojik çeşitliliği güçlendirme amaçlı politikaları da mevcuttur. Örneğin, yüzölçümünün büyük kısmı ormanlarla kaplı olan Finlandiya’daki Orman Yasası gereği, ağaçların nasıl kesilmesi veya çıkarılması gerektiği yayınlanmış ve bazı ağaçların çıkarılması onay veya bildirime tabi tutulmuştur. Ormanlarda oluşabilecek zararlara yönelik uygulanan yasa gereğince yine Finlandiya’da, özel mülkiyeti bulunan orman sahipleri, ormanlarını böcek ve haşere gibi etmenlerden korumakla yükümlüdür.   

Bir diğer küresel politika ise Dünya Bankası Grubu tarafından geliştirilmiştir. Ormanların sürdürülebilir kılınması için birçok kaynak ve eylem planı devreye sokan Dünya Bankası’nın, küresel boyutta biyolojik dengenin korunmasında inisiyatifleri bulunmaktadır. Örneğin Dünya Bankası, Brezilya’da Güney Amerika’nın ikinci en büyük biyomu olan Cerrado ormanının yönetimi ve korunması amacıyla hükumete destek sağlamaktadır. Destekler kapsamında çiftçilere eğitim, bozulmuş arazilerin restore edilmesi, sürdürülebilir ormancılık ve tarım faaliyetleri gibi konular yer almaktadır.

Türkiye, orman sertifikasyon hizmetlerine önem vermektedir. Türkiye’de Bolu, Bursa, İstanbul, Kastamonu, Muğla ve Zonguldak Orman Bölge Müdürlüklerine bağlı toplam 29 orman işletme müdürlüğünde yaklaşık 2,4 milyon orman alanı için FSC sertifikası alınmıştır.

Birleşmiş Milletler 2030 yılına kadar 17 tane sürdürülebilir kalkınma amacı belirlemiştir. Bu amaçlar içerisinde orman ürünleri de yer almakta olup bu hususta Birleşmiş Milletler, karasal ekosistemlerin sürdürülebilir kullanımını korumak, geri oluşturmak ve teşvik etmek, ormanları sürdürülebilir bir şekilde yönetmek, çölleşmeyle mücadele etmek ve arazi bozulmasını ve biyolojik çeşitlilik kaybını durdurmak konularını önceliklendirmiştir.

Ormanlar; sel, kuraklık, toprak kayması gibi birçok doğal afet riskini azaltmada önemli bir role sahiptir. Küresel düzeyde ormanlar, iklim değişikliğini karbon tutma yoluyla hafifletmekte, havadaki oksijen, karbondioksit ve nem dengesine katkıda bulunmakta ve dünya çapında tatlı suyun yaklaşık %75'ini sağlayan havzaları korumaktadır. Ormanlara ve ormancılığa yatırım, özellikle kırsal kesimdeki yoksullar, gençler ve kadınlar olmak üzere insanlara ve geçim kaynaklarına yapılan bir yatırımı temsil etmektedir. Yaklaşık 1,6 milyar insan geçimleri için ormanlara bağımlıdır. Ormanlar; karasal hayvan türlerinin, bitkilerin ve böceklerin %80'inden fazlasına ev sahipliği yapmakta olup toprak üzerindeki en yüksek biyolojik çeşitliliğin olduğu ekosistemlerdir. Ayrıca ormana bağımlı topluluklar için barınma, iş ve güvenlik sağlamaktadır.

Türkiye de Tarım ve Orman Bakanlığı 2023 stratejik planında ormanların sürdürülebilirliğine ilişkin hedefler belirlemiştir. Ormanların korunması, geliştirilmesi, işletilmesi, ıslahı ve bakımı, çölleşme ve erozyonla mücadele, ağaçlandırma ve ormanla ilgili mera ıslahı konularında politikalar oluşturulması amacıyla çalışmalar yapmak bu hedef doğrultusunda belirlenen görevlerden birisidir.