Deri, Ayakkabı, Saraciye Sektör Analizi

Ayakkabı sektörü, farklı erkek, kadın ve çocuk ayakkabılarından snowboard botları ve koruyucu ayakkabılar gibi daha özel ürünlere kadar çok çeşitli malzeme ve ürünleri kapsayan bir endüstridir. Deri ve deri mamulleri ise emeğin yoğun olduğu ve Türkiye’den birçok ülkeye ihracatın gerçekleştiği bir sektördür.

Deri ve deri mamulleri üretim endüstrisinin 2021 yılı büyüklüğü 350 milyar doları aşmıştır. Yıllık ortalama %6,2’lik bir oranla büyümesi öngörülen deri işleme ve üretim sektör büyüklüğünün 2027 yılında 490,2 milyar doları aşacağı tahminlenmektedir.

Artan nüfus, bireylerin gelir düzeylerinin artmasıyla birlikte, dünya çapında deri ürünlerine olan talebi artıran kilit faktörlerden birini temsil etmektedir. Ayrıca bu ürünler fonksiyonel, konforlu ve uygun maliyetli olduğu için dünya çapında satışları artmaktadır. Önde gelen üreticiler, varlıklı tüketicilerin talebini karşılamak için benzersiz ve şık ürünler sunmaktadır. Bu yüzden, çeşit ve kişiselleştirme seçenekleri sağlamak için üretim süreçlerinde otomatik kesme işlemi gibi ileri teknolojileri benimsenmektedir. Büyüyen otomotiv endüstrisi de pazar oyuncularına tüketici tabanlarını genişletmeleri için kazançlı fırsatlar da sunmaktadır. Bütün bu pozitif etkenlere rağmen, yükselen sürdürülebilir ve etik moda trendleri, moda endüstrisinde deri ürünlerin kullanımını önemli ölçüde etkilemektedir. Bu eğilim, önümüzdeki yıllarda geleneksel deri ürünlerin yerini alması beklenen biyo-bazlı derinin piyasaya sürülmesiyle daha da desteklenmektedir.

Küresel ayakkabı pazarı 2022 yılı büyüklüğünün 424 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir. Toplam nüfus rakamlarına göre 2022 yılında kişi başı 55,77 dolar gelir elde edilmektedir. Pazarın 2022-2027 yılları arasında %4,3 büyüyerek yaklaşık 523 milyon dolar seviyelerine gelmesi beklenmektedir. 2022 yılında ayakkabı pazarındaki satışların %93'ü lüks olmayan ürünlere ait olacaktır. Sektörde en büyük gelir ABD’de elde edilmektedir.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle

Trend 1

Trend 1

Sürdürülebilirlik

Artan çevre bilinci tüketici davranışlarını etkilemektedir. Tüketicilerin %60’ı iklim değişikliği konusunda endişeli iken, %64’ü günlük eylemleri ile çevre üzerinde olumlu etki bırakmaya çalışmaktadır. Bu bağlamda şirketler geri dönüşümlü plastikler, gıda atıkları, meyveler ve bitkiler gibi yan ürünlerden tekstil ürünlerinin ve kaynak malzemelerinin geri dönüştürülmesine kadar birçok çevre dostu şekilde ayakkabı üretimi gerçekleştirmekte veya bu amaca yönelik çalışmalar yürütmektedir. Örneğin Allbirds şirketi merinos yünü, okaliptüs ağacı lifi ve şeker kamışı gibi yenilenebilir malzemelerden yapılmış rahat spor ayakkabılarıyla bilinmektedir. Bu marka aynı zamanda sürdürülebilir ayakkabı yapma taahhüdü sayesinde “B Corp” sertifikası almıştır. Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan “B Lab” tarafından yönetilen B Corp statüsü, bir şirketin doğrulanmış sosyal ve çevresel performans, şeffaflık ve yasal hesap verebilirliğin en yüksek standartlarını karşıladığını onaylamaktadır.

Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Teşkilatı 40 yılı aşkın süredir deri ve deri mamullerine yönelik çeşitli faaliyetler sürdürmektedir. Bu teşkilat ürün yelpazesi oluşturma, üretim yöntemlerinde ve ürün kalitesinde iyileştirme, verimliliği artırma ve işgücü ve yönetim becerilerini geliştirme konularında kuruluşlar ile yakın işbirliği içinde çeşitli yardımlar sağlamaktadır. Öte yandan teşkilatın deri işleme ve deri ürünleri imalatında oluşabilecek çevresel kirlilik kontrolü yönünden inisiyatifleri bulunmaktadır. Bu bağlamda eko-etiketleme kavramını tanıtmıştır.

Türk ayakkabı sektöründe modaya uygun koleksiyonlar hazırlanmaktadır. Ayakkabı sektöründe eğitim faaliyetlerine de önem verilmektedir. Sektördeki dernek ve kuruluşlar bir araya gelerek Türkiye Ayakkabı Sanayi Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı’nı (TASEV) kurmuşlardır.

Sektörün tasarım konusundaki nitelikli eleman açığını karşılamak için Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi bünyesinde iki yıllık “Ayakkabı Tasarım Bölümü” açılmıştır. Yine tasarım konusunda genç yetenekleri ortaya çıkarmak için her yıl çeşitli tasarım yarışmaları düzenlenmektedir.

Trend 2

Giyilebilir teknoloji ve e-ticaret

Sektör oyuncuları, tüketici hayatına olumlu etki bırakmak için teknoloji şirketleriyle birlikte çalışmakta, buna bağlı olarak gelecekte bu endüstrideki birçok üründe internet uygulamalarının kullanılması beklenmektedir. Örneğin 2016 yılında piyasaya sürülen ve kendi kendine bağlanabilme teknolojisini geliştiren ABD menşeli bir spor giyim ve ayakkabı üreticisi, tasarladığı akıllı basketbol ayakkabısı modeli ile bir basketbol maçı sırasında, sporcunun ayak formu ve kan akışını artırmak için ayakkabıyı gevşeterek ve ardından performans için tekrar sıkarak formu hızlı bir şekilde değiştirme yeteneğine sahip bir teknoloji geliştirmiştir. Bazı giyilebilir teknoloji bulunduran akıllı ayakkabı üreticileri ise içeriğinde birçok sensör barındıran modelleri ile sağlık takibi sağlayabilmektedir.

Dünya genelinde tüketiciler giderek daha fazla çevrimiçi alışveriş yapmaktadır. Tüketicilerin bu tercihinin nedenleri arasında ücretsiz gönderim ve en iyi fiyat garantileri yer almaktadır. Ayrıca, çeşitli markalardan alışveriş yapabildikleri ve istedikleri yerden sipariş verebildikleri için kanalın sağladığı rahatlık ve olumlu deneyim de e-ticaretteki bir diğer önemli etkendir. Markalar ve perakendeciler, son yıllarda e-ticaret varlıklarını güçlendirmiş ve çok kanallı perakende stratejilerine öncelik vermişlerdir. Birçok yeni girişim de internet perakendeciliği yoluyla pazara girmektedir.

Ayakkabı sektöründe kitlesel olarak kişiselleştirilmiş ürünler dikkat çeken bir diğer trenddir. Kitlesel kişiselleştirme, bireysel müşterilerin ihtiyaçlarını neredeyse seri üretim verimliliği ile karşılayan mal ve hizmetler sunmak için kullanılan teknolojiler ve sistemler olarak tanımlanmaktadır.

Dijital dönüşümden de yararlanarak perakendeciler, tüketicilerin hangi ürünleri istediklerini ve hangi aktivitelere en iyi yanıt vereceklerini daha iyi anlamak için müşteri verilerini toplamak ve analiz etmek üzere giderek daha fazla büyük veri ve makine öğrenimi kullanmaktadır. Bunun sonucu olarak tüketicilere kişiselleştirilmiş iletişim ve kampanyalar sağlanmaktadır.

Birçok üretici ve perakende şirketinin kişiselleştirme faaliyetleri ayakkabı sektörünü etkilemektedir. Örneğin İngiliz menşeli bir spor giyim ve ayakkabı üreticisi, tüketicilerin kendi ayakkabılarını tasarlaması için fırsat tanımakta ve ona uygun üretim gerçekleştirmektedir. Alman menşeli bir üretici ise spor bilim laboratuvarları aracılığıyla müşterilerinin biyomekanik verilerine dayanarak ayakkabı tasarlamakta ve bunları 3 boyutlu yazıcılar aracılığıyla üretmektedir.

Türkiye’de küresel eğilimlerle paralel olarak ayakkabı satışlarında e-ticaret kanalı güçlenmektedir. 2015 yılında e-ticaretin toplam ayakkabı satışları içerisindeki payı %3,4 iken 2020 yılında bu oran neredeyse 9 kat artarak %27,1’e ulaşmıştır Bu artışta sosyal mesafenin arttığı COVID-19’un da önemli ölçüde bir payının olmasına rağmen, COVID-19 öncesinde de e-ticaretin payı yükselişe geçmiştir. İç pazardaki ayakkabı satışlarında 2014 yılında 130 milyon dolarlık bir e-ticaret hacmi bulunurken 2019 yılında 2,4 katına çıkarak yaklaşık 310 milyon dolara ulaşmıştır.

Trend 3

Günlük Giyilen Spor Ayakkabılara (Sneaker) Artan Talep

Bir zamanlar atletizmin simgesi olan “sneaker” ayakkabılar, birincil işlevlerinin ötesine geçerek ticari ve modaya uygun birer arzu nesnesi haline gelmiştir. Spor giyim ve sokak stilinden podyum modasına kadar, sneaker ayakkabılar kültürel olarak damgasını vurmuştur. Küresel spor ayakkabı pazarı 2020'de yaklaşık 79 milyar dolar değerinde iken, 2026'da 120 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir.

Son on yılda sneaker ayakkabılar giyilme biçiminde büyük bir değişiklik görülmüştür. Bir çift sneaker ayakkabı giymek artık işyerinde veya daha resmi durumlarda eskisi kadar şaşırtıcı değildir. İngiliz görgü kuralları uzmanları bile “smart casual” olarak tabir edilen iş yerine uygun şık-rahat giyim tarzının benimsendiği durumlar için, sosyal olarak kabul edilebilir olduklarını düşünerek onay mühürlerini vermişlerdir.

Şık kıyafetler ile spor parçaları bir arada kullanma ile başlayan bir moda akımı eğiliminin devam eden hâkimiyeti, artan spor ayakkabı satışları üzerine konfor ve ayak sağlığı arayışıyla birlikte önemli bir etkiye sahip olmuştur. Bu trend, pandemi sırasında daha da artmıştır çünkü sokağa çıkma kısıtlamaları insanların rahatlığa daha fazla öncelik vermesine neden olmuştur. Bu da ev giyimi ve spor ayakkabı gibi düz ayakkabı satışlarında artışa neden olmuştur.

Eğilim Türkiye’de de etkisini göstermektedir. 2020 yılında ayakkabı satışları bir önceki yıla göre %6 azalırken günlük giyilen spor ayakkabı (sneaker) kategorisinde %11 büyüme yaşanmıştır. Bu büyümenin nedenleri arasında iş yerinde geçirilen vaktin azalması ve rahat ayakkabı tercihi gösterilmektedir. Sneaker ayakkabılar özellikle gençler tarafından kendini ifade etme ve hayat tarzlarını yansıtma bakımından sağladığı yararlar nedeniyle de tercih edilmektedir.