Bulgaristan

Dünyanın 70. büyük ekonomisi olan Bulgaristan, Balkanlar’ın coğrafi merkezi konumundadır. Bulgaristan ekonomisi, serbest piyasa koşullarına göre işleyen, dışa açık, özel sektörü orta düzeyde gelişmiş bir ekonomidir. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, 2023 yılı GSYH büyüklüğü cari fiyatlarla 101,6 milyar dolardır. Bulgaristan, Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde 61. sırada yer almaktadır.

Resmi dili Bulgarca olan ülke Kiril alfabesini kullanmaktadır. Resmi para birimi Euro üzerinden 1,95583’e endekslenmiş Leva’dır. Bulgaristan’ın yaklaşık 6,4 milyonluk nüfusu içerisinde işgücüne katılım oranı %55,7 işsizlik oranı ise %4,3’tür. İstihdamın %69’u hizmetler sektöründe iken %28’i sanayi sektöründe, %3’ü ise tarım sektöründe yer almaktadır.

Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, 2023 yılında yıllık reel olarak %1,8 oranında büyüyen Bulgaristan ekonomisinin, 2024 yılında %2,3 oranında büyüyeceği öngörülmektedir.

Bulgaristan Merkez Bankası’nın verilerine göre 2023 yılında Bulgaristan’ın ihracatı %6,5’lik yıllık düşüş ile 47.508 milyon eurodan 44.433 milyon euroya, ithalatı ise %10’luk yıllık düşüş ile 55.175 milyon eurodan 49.633 milyon euroya gerilemiştir. Ülkenin ihracatında en büyük partnerleri Almanya, Romanya, İtalya, Türkiye ve Yunanistan’dır. En çok ithalat ise Almanya, Çin, Türkiye, Rusya ve İtalya’dan yapılmaktadır. Bulgaristan’ın dış ticaret hacmi 2022 yılındaki 102.683 milyon euroluk düzeyinden 2023 yılında 94.066 milyon euroluk seviyeye düşmüştür. 2023 yılında Almanya, Romanya, Türkiye, İtalya ve Çin ülkenin en büyük ticaret partnerleri olmuştur.

2023 yılında Türkiye ile ikili ticaret hacmi bir önceki yıla göre 7.088 milyon eurodan 6.422 milyon euroya düşmüştür. Bu kapsamda, Bulgaristan’ın genel dış ticaret hacmi %8,4 küçülürken Türkiye ile ticaret hacmi %9,4 oranında daralmıştır. Bu düşüşün konjonktürel olduğu değerlendirilmektedir. Diğer taraftan, 2023 yılında Türkiye %5,8’lik pay ile Bulgaristan’ın ihracatında dördüncü ve %7,7’lik pay ile ithalatında üçüncü sırada yer almış, dış ticaret hacminde ise %6,8’lik pay ile Bulgaristan’ın üçüncü büyük ticaret partneri olmuştur. Türkiye ile ticaretinde Bulgaristan aleyhine oluşan 1.236 milyon euroluk açık, ülkenin toplam dış ticaret açığı olan 5.200 milyon euronun %23,8’ine tekabül etmektedir. Bulgaristan’ın Türkiye’ye ihracatı yıllık bazda %8,7 oranında küçülerek 2.839 milyon eurodan 2.593 milyon euroya, Türkiye’den ithalatı ise yıllık bazda %9,9 azalarak 4.249 milyon eurodan 3.829 milyon euroya gerilemiştir.

Ocak-Ağustos 2024 döneminde yıllık bazda Bulgaristan’ın toplam ihracatı %2,8, toplam ithalatı ise %0,1 düşüş yaşamıştır. Ancak aynı dönemde Türkiye’ye ihracatta %10’luk, Türkiye’den ithalatta ise %10,5’lik bir artış görülmüştür. Bu gelişmenin sonucunda ülkenin toplam ticaret hacminde %1,4’lük düşüş, Türkiye ile ticaret hacminde ise %10,3’lük bir artış yaşanmıştır. 2024 yılının ilk 8 ayında Bulgaristan’ın toplam ihracatı 28,9 milyar euro, toplam ithalatı 32,7 milyar euro, Türkiye’ye ihracatı 1,9 milyar euro, Türkiye’den ithalatı ise 2,8 milyar euro olmuştur.

Bulgaristan’da 2021-2024 yıllarında yedi Milletvekili seçimi gerçekleştirilmiş, ancak bir türlü uzun vadeli hükümet kurulamamıştır. Yaklaşık dört yıllık siyasi istikrarsızlık döneminin ardından 27 Ekim 2024 tarihinde gerçekleştirilen yedinci genel seçimlerde Parlamento’ya girmek için %4’lük barajı 8 parti/ittifak aşabilmiştir. Son dört yıllık dönemde istikrarlı hükümet kurulamamış, düzenli hükümetin olduğu toplam 15 aylık süre dışında ülke geçici hükümetlerle yönetilmiştir. Bu süre zarfında uzun vadeli çalışan bir Parlamentonun olmaması AB fonlarından, özellikle de Ulusal Toparlanma ve İstikrar Planı kapsamında sağlanan kaynaklardan faydalanılmasını geciktirmiştir. Siyasi istikrarsızlık döneminde risk arz eden bir diğer konu Bütçe Kanun güncellemelerinin zamanında yapılamaması ve bu durumun ülkenin bütçe açığını olumsuz etkilemesidir. Ülkenin içinde bulunduğu siyasi istikrarsızlık Euro Bölgesine girişi geciktirse de, kısa vadede dahil olunması beklenmektedir.