İthalatta ve ihracatta “teknik denetim” yapılması ve bu denetimlere ilişkin kurumların ürün grubu bazında yetkilendirilmesi 7 Mart 1994 tarihli ve 94-41 sayılı kanun çerçevesinde hüküm altına alınmıştır. Teknik denetim kavramı yasada; ulusal/uluslararası standarda veya teknik düzenlemeye veya ihracatçı ile ithalatçı arasında (ulusal ve uluslararası standartlara aykırı olmayan ve tüketicinin lehine olan) mutabık kalınan teknik kriterlere uygunluk kontrolü olarak belirtilmektedir. Teknik denetimlerin usul ve esasları, yetkili kurumların ve ürünlerin belirlenmesine ilişkin düzenleme yetkisi ticaretten sorumlu Bakanlığa verilmiştir.
Bu kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan 29 Ağustos 1994 tarihli ve 94-1744 sayılı Karar çerçevesinde, ithalat ve ihracat denetimlerinin “sistematik” kontrolü düzenlenmiştir. Bu kapsamda normal şartlarda fiili ithalattan önce ilgili birimce gümrük aşamasında dosya ve/veya numune üzerinde inceleme yapılması, gümrük idaresince de uygunluk değerlendirme belgelerinin kontrol edilmesi hükme bağlanmıştır. Gümrükte yapılamayan kontrollerin ithalatçının deposunda da yapılabileceği belirtilmiştir. Ürüne ilişkin kontrollerin yetkili laboratuarlarca yapılması öngörülmektedir. Bu kapsamda halen devlete ait laaboratuvarlarda analiz yapılmaktadır. (Yetkililerden alınan bilgiler çerçevesinde, devlet laboratuvarlarının yeterli olduğu belirtilmekle birlikte, gereken durumlarda özel laboratuvarlardan da destek alınabileceği anlaşılmaktadır. Teknik Merkez adı verilen devlete ait sekiz adet laboratuar bulunmakta olup, bağlantıları http://www.tunisieindustrie.nat.tn/fr/doc.asp?mcat=16&mrub=203 adresinde mevcuttur.)
Denetimlerin “ekonomi denetmenleri”, Tarım ve Halk Sağlığı Bakanlıklarınca yetkilendirilecek denetmenler (mühendis, doktor, veteriner, eczacı ..vs) ve güvenlik görevlileri tarafından yapılabileceği belirtilmektedir.
İthalatta denetimle yetkili Bakanlıklar ve ürünler şöyledir:
- Teknoloji, İletişim ve Sayısal Ekonomi Bakanlığı: telsiz/telekomünikasyon ürünleri, entegre devreler, monitörler, projektörler.
- Halk Sağlığı Bakanlığı: parafarmasötik ürünler, amyant, kültürler, kan grubu ölçen reaktifler, diyet ürünleri, emzikler, biberonlar, pestisitler, ev tipi dezenfektanlar, elektro teşhis cihazları (EKG, Ultrason, MR, Sintigrafi, hemodiyaliz..) ve çeşitli tıbbi cihazlar
- Din İşleri Bakanlığı: Kur’an kitapları
- Kültür İşleri Bakanlığı: kitaplar
- Tarım, Su Kaynakları ve Balıkçılık Bakanlığı: evcil ve yabani hayvanlar, hayvansal ürünler, bitkiler, tohumlar, yumrular, filizler, tarımsal dezenfektanlar, yemler.
- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (yürürlükteki mevzuatta eski adıyla Ulusal Ekonomi Bakanlığı olarak zikredilmektedir. Sanayi ve Ticaret Bakanlıkları 29 Ağustos 2016 tarihinde kurulan son hükümet bünyesinde birleştirilmiştir. Uygulamalarını iki ayrı Bakanlık gibi sürdürmekte oldukları anlaşılmaktadır) : diğer tüm ürünler.
Ticaretten Sorumlu Bakanlık yetkisinde; gıda ürünleri, kozmetikler, vücut hijyen ürünleri, ayakkabılar, okul malzemeleri (tükenmez kalemler, silgiler, oyun hamurları..), ev işlerinde kullanılan paslanmaz çelikten eşya, porselenden sofra ve mutfak eşyası, piller, lamba ve ampuller, elektrikli ev aletleri, oyuncaklar yer almaktadır. Sanayi’den Sorumlu Bakanlık yetkisinde: klor, demir ve çelikten tüp ve borular, su ısıtıcıları, kompresörler, vinçler, şaryolar, asansörler, gaz vanaları gibi çeşitli sanayi ürünleri bulunmaktadır.
İthalatta denetime tabi ürünleri 15 Eylül 2005 yılına ait ekli (Ek-1) bir tebliğ ile A, B, C olarak 3 listeye ayrılmıştır. A listesi, sistematik kontrollere tabi ürünleri kapsamakta olup, yukarıda özetlenen ürün gruplarında Ticaretten sorumlu Bakanlık, Tarımdan sorumlu Bakanlık, Halk Sağlığı Bakanlığı, Sanayiden sorumlu Bakanlık ve İletişim Teknolojisinden sorumlu Bakanlığı yetkilendirmektedir. B listesi “Sertifikasyon”a ilişkin olarak teknik kontrolden geçecek ürünleri sıralamaktadır. C listesi, teknik şartnamesine göre teknik kontrolden geçecek ürünleri kapsamaktadır.(Teknik şartnamesi yayınlanmış ürünlerin izinli ithalatçılar tarafından ithal edilmesi mümkün olmaktadır. Bu ürünlere ve izinli ithalatçılara ilişkin bilgilere Merkez Bankası'nın sayfasından ulaşılmaktadır. Teknik şartnamesi yayınlanmamış ürünler ülkenin ihtiyacına göre Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca izin verilmesi halinde ithal edilebilmektedirler. A,B,C listelerinin zaman zaman güncellendiği belirtilmektedir.)
Aynı Kararda hammadde ve yarı mamullerin ithalat denetimlerinden muaf olduğu da belirtilmektedir.
İhracatta denetimle yetkili Bakanlıklar ve ürünler şöyledir:
- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (eski adıyla Ulusal Ekonomi Bakanlığı): taze veya işlenmiş meyve ve sebzeler
- Tarım, Su Kaynakları ve Balıkçılık Bakanlığı: taze veya işlenmiş balıkçılık ürünleri, bitki ve çiçekler, biyolojik usulle üretilmiş işlenmiş veya işlenmemiş tarım ürünleri.
- Turizm ve El sanatları Bakanlığı: el emeği ürünler
Hem ithalat hem de ihracat aşamasında yapılacak denetimlerde gümrük idaresince gerekli belgelerin kontrol edilmesi ve ürünün risk durumuna göre veya izne tabi olup olmadığına göre gümrükte alınacak numuneler üzerinde yapılacak test sonuçlarının aranmasını hüküm altına alınmıştır. Ürün gümrüğe ulaştığında ilgili Bakanlığa bilgi iletilmekte ve Bakanlığın kararına göre ürün numune alınmak üzere bekletilmekte veya belge kontrolü yapılıp işlemleri sonuçlandırılmaktadır. Gümrük idaresi ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı arasında “guichet unique” (tek pencere) olarak tabir edilen elektronik bir sistem bulunmaktadır. Diğer Bakanlıklarla henüz böyle bir sistem kurulmamıştır.
Mevzuata ilişkin genel usul ve esasların belirlenmesine ilişkin yetki ve uygulamaya dair koordinasyon görevi eski adıyla Ulusal Ekonomi Bakanlığı’na (şimdiki Sanayi ve Ticaret Bakanlığı), “ticaretten sorumlu” Bakan’a verilmiştir.
Ticaret Müşavirinden Notlar
Ticaret Müşavirlerinin bulundukları ülkede sahadan edindikleri ve ihracatınızı doğrudan etkileyebilecek güncel gelişmeler ve mevzuat değişikliklerine ilişkin notlara bu bölümde ulaşabilirsiniz.