Demir-Çelik ve Metal Sektör Analizi - Kolay İhracat Platformu

2021'de pandeminin ardından hızla artan çelik talebi, sanayi genişlemesi ve inşaat faaliyetlerindeki patlama ile metal sektöründe önemli bir hareketlenme yaratmıştır. Ancak 2022 yılı, küresel çelik piyasasında ciddi dalgalanmalarla geçmiştir. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı ve Batı'nın uyguladığı yaptırımlar, Rusya kaynaklı arzı daraltmış ve bu durum fiyatları hızla yükseltmiştir. Ayrıca Çin, karbon ayak izini azaltma hedefiyle çelik üretimini sınırlamış, bu da küresel arzda büyük bir açık oluşturmuştur. Hindistan gibi ülkeler bu açığı kısmen kapatmaya çalışsa da Çin’in hâlâ dünyanın en büyük çelik üreticisi olması, arz kısıtlamalarının etkisini güçlü kılmaktadır. Çin’in karbon emisyon hedefleri doğrultusunda çelik üretiminde kesintiye gitmesi, ülkenin yavaşlayan kentleşme ve inşaat sektöründeki düşüşle örtüşmektedir. Buna rağmen Hindistan, güçlü altyapı yatırımlarıyla artan iç talep sayesinde 2022 yılında çelik üretimini artırmıştır. Diğer yandan Japonya, otomotiv sektöründe yaşanan zayıf talep ve çip kıtlığı gibi sebeplerle çelik üretiminde %7’lik bir düşüş yaşamıştır bu durumun yakın vadede devam edeceği beklenmektedir. 2022 yılı başında küresel çelik fiyatları Çin ve Rusya kaynaklı arz daralması nedeniyle yükselmiş, ancak inşaat ve otomotiv sektörlerinde soğuyan talep bu artışı sınırlamıştır. Özellikle ABD ve Batı Avrupa’da çelik fiyatlarında büyük artışlar yaşanırken, Çin’de fiyatlar daha ılımlı kalmıştır. Yüksek faiz oranları ve enflasyonla baskılanan talebin kısa vadede düşük seyretmesi beklenmektedir. Öte yandan, hükümetlerin altyapı yatırımlarını sürdürme kararlılığı, çeliğe olan talebi desteklemeye devam edecektir. 2023 yılına bakıldığında 4 trilyon dolar olan küresel metal ve metal ürünler endüstrisi içerisinde demir çeliğin payı ise yine aynı dönemde 1,1 trilyon dolar bandında gerçekleşmiştir. Demir-çelik sektör büyüklüğü için yapılan 2028 projeksiyonları yaklaşık 2,1 trilyon dolar düzeyindedir. Bu sektördeki en büyük ihracatçı ülkeler Çin, Almanya, Japonya olurken en büyük ithalatçı ülkeler ise ABD, Almanya ve İtalya’dır.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle

Trend 1

Trend 1

Hızlı Şehirleşme

Hızla artan kentsel nüfus, metal ürünlere olan talebi etkileyerek özellikle demir ve çelik ürünlerinin tüketimini artıracaktır. Kırsal bölgelerden kentlere göç eden insanlar, konut ve altyapı ihtiyaçlarını yükseltmekte, bu da inşaat sektörü gibi metal kullanımının yoğun olduğu alanlarda talebi artırmaktadır. Demir ve çelik ürünlerine yönelik talebin neredeyse %50'sinin inşaat sektöründen kaynaklandığı düşünüldüğünde, hızlı şehirleşmenin bu ürünlerin tüketimini artıracağı açıkça görülmektedir. Özellikle Çin, Hindistan, Vietnam ve Filipinler gibi Asya ülkelerinde altyapı talebinin şehirleşme neticesinde önemli ölçüde artması beklenmektedir. Güney Asya gibi bölgelerdeki hızlı kentleşme sonucu, Dünya Bankası 2035 yılına kadar bu bölgelerde kentsel nüfusta yaklaşık %33’lük bir artış öngörmekte ve bu artış yeni altyapı yatırımlarını zorunlu kılmaktadır. Şehirleşmenin yalnızca Asya ile sınırlı kalmayıp küresel bir olgu olduğu da düşünüldüğünde; 2035 yılı itibarıyla dünya nüfusunun %62,5’ine denk gelen 5,56 milyar kişinin metropollerde yaşaması beklenmektedir.

Ancak bu artan talep ve büyüme beklentilerine rağmen, küresel çelik üretimindeki kapasite fazlalığı sektör üzerinde ciddi baskılar yaratmaktadır. 2026 itibarıyla 630 milyon tona ulaşması beklenen kapasite fazlası, uluslararası piyasalarda arz fazlasına yol açarak çelik fiyatlarını düşürmekte ve üreticilerin kârlılığını olumsuz etkilemektedir. Şehirleşmenin tetiklediği talep artışı, kısa vadede kapasite fazlasının etkilerini bir ölçüde hafifletebilse de bu fazlalık, sektörde uzun vadeli sürdürülebilirliği tehdit etmektedir. Üreticilerin ölçek ekonomilerini tam anlamıyla kullanamaması ve birim maliyetlerin yükselmesi, şehirleşmenin sunduğu fırsatların tam anlamıyla değerlendirilememesine neden olmaktadır. Ayrıca, piyasa dışı faktörlerin etkisiyle artan kapasite, ticaret dengesizliklerini artırarak damping uygulamalarını teşvik etmekte ve sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumlu stratejilerin geliştirilmesini zorlaştırmaktadır.

Bu durum, şehirleşmenin getirdiği metal talebinin karşılanmasını karmaşıklaştırmakta; yenilikçi faaliyetler ve verimlilik artırıcı yatırımlar için gereken kaynakların sınırlanmasına yol açmaktadır. Örneğin, altyapı yatırımları gibi büyük ölçekli projeler için ihtiyaç duyulan çelik ürünleri, sektördeki kaynakların verimsiz firmalara yönlendirilmesi nedeniyle etkin bir şekilde üretilemeyebilir. OECD'nin çelik sektöründeki verimlilik gelişmelerinin diğer endüstrilere kıyasla zayıf kaldığını belirtmesi, bu sorunun daha da derinleşmesine işaret etmektedir. Şehirleşmenin sunduğu fırsatların sürdürülebilir şekilde değerlendirilebilmesi için kapasite fazlasının kontrol altına alınması, piyasa koşullarının güçlendirilmesi ve yenilikçi firmaların büyümesini destekleyen politikaların benimsenmesi kritik önem taşımaktadır.

Trend 2

Karbonsuzlaşma ve Sürdürülebilir Rekabet

Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM), Avrupa Birliği’nin 2050 yılına kadar iklim-nötr ilk kıta olma hedefi doğrultusunda geliştirdiği bir büyüme stratejisidir. Çevre ve ekonomi politikalarını sürdürülebilirlik ekseninde yeniden şekillendiren bu plan, enerji, ulaşım, sanayi, tarım ve finans gibi birçok alanda dönüşümü öngörür. Başlıca hedefleri arasında karbon emisyonlarını azaltmak, döngüsel ekonomiyi yaygınlaştırmak, yeşil finansmanı teşvik etmek ve sürdürülebilir üretim-tüketim süreçlerini benimsemek yer alır.

Bu kapsamda, 2026’da devreye girecek Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM), karbon kaçağını önlemek ve AB’deki üreticilerin rekabet gücünü korumak amacıyla ithal edilen ürünlerin karbon salımına göre vergilendirilmesini öngörmektedir. SKDM, başta demir-çelik, alüminyum, çimento, gübre gibi enerji ve karbon yoğun sektörleri hedef almış, ithal ürünlerin gömülü emisyonlarını raporlamayı zorunlu hale getirmiştir. Türkiye’nin 2023 yılı itibarıyla SKDM kapsamındaki sektörlerden AB’ye yaptığı ihracatın toplam değeri yaklaşık 13,2 milyar dolardır; bunun %60’ı (8,1 milyar dolar) demir-çelik sektöründen gelmektedir.

SKDM’nin 2026’da başlayacak mali yükümlülükleri, AB’ye ihraç edilen ürünlerin karbon yoğunluğuna göre sertifikalar alınmasını ve bu sertifikaların AB Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) fiyatları üzerinden ücretlendirilmesini gerektirecektir. Türkiye’nin demir-çelik sektörü, enerji maliyetleri, üretim süreçlerinde yüksek karbon salımı ve AB’nin koruma tedbirleri nedeniyle bu düzenlemeden doğrudan etkilenmektedir. Bu durum, sektördeki rekabetçiliği olumsuz etkileyerek ihracatta düşüşe yol açmaktadır. Türkiye, uyumu sağlamak amacıyla Yeşil Mutabakat Eylem Planı’nı hayata geçirerek yenilenebilir enerji yatırımları, karbon azaltma teknolojileri ve emisyon ticaret sistemi entegrasyonu gibi alanlarda çalışmalarını sürdürmektedir.

Trend 3

Dijital dönüşüm, modernizasyon ve işin geleceği

Covid-19 salgını ile iş yaşamının örgütlenme biçimi konusunda kökten değişikliklere gidilmiştir. Bu değişiklikler yalnızca beyaz yaka ağırlıklı çalışan hizmet sektörleri için geçerli olmamaktadır. Fiziksel çalışma ve işgücü girdisinin yoğun kullanıldığı sektörlerde dijitalleşme ve otomasyon konusu her geçen gün daha çok ön plana çıkmaktadır. Dijitalleşme, otomasyon ve uzaktan çalışma modelleri en geleneksel iş alanlarında dahi üstlenilen rollerin %60 ile 70% oranında yer değiştirmesine sebep olabilir. Yapılan araştırmalar metal endüstrisinde dijital dönüşümü başarıyla gerçekleştiren şirketlerde FAVÖK (Faiz-Amortisman-Vergi-Öncesi-Kâr) üzerinde %6 ile %8 oranında artış sağlanabildiğini göstermektedir.

Covid-19 sonrası toplum ve çalışan davranışlarındaki değişim, özellikle sosyal mesafe gibi kavramlar, demir-çelik ve metal iş dünyasında örgütlenme biçimlerini yeniden şekillendirmiştir. Bu süreç, uzaktan çalışma, işin geleceği ve sanayi 4.0 gibi alanlarda sektördeki inovasyon fırsatlarını değerlendirerek, uzun vadeli büyüme, verimlilik ve üretkenlik artışı sağlamak için önemli bir zemin oluşturmuştur.

Son yıllarda esnek çalışma koşullarının en ön plana çıkan bileşenlerinden biri olan uzaktan çalışma, Covid-19 salgını öncesi tercihlerin üzerine kurulu bir kavram iken, Covid-19 sonrası bu tarz uygulamalar salgından korunma amaçlı olarak gittikçe yaygınlaşmaya başlamıştır. Uzaktan çalışma konusunda dijital altyapıları daha hazır, insan kaynakları politika ve prosedürleri ile iş yapış şekilleri, alışkanlıkları ve kültürleri daha çok oturmuş firmalar böyle bir dönemi diğerlerine oranla daha başarılı bir şekilde atlatmıştır.

Covid-19 sürecinde uzaktan çalışma sistemine geçen bazı firmalar, yasaklar ve kısıtlamalar kalkmış olsa da uzaktan çalışma sisteminin verimini gördüğü için ofislerini kapatmış veya hibrit çalışma tipine geçmiştirler. Önümüzdeki dönemde de çoğu firmanın ofisten ve uzaktan çalışma konusunda bir denge bulması beklenmektedir.