Toprak, Cam ve Seramik Sektör Analizi - Kolay İhracat Platformu

Toprak, cam ve seramik ürünleri, birçok sektöre ara ürün sağlayan ve tedarik zincirinde önemli yer tutan bir sektördür. Bu sektörler içerisinde inşaat, altyapı, otomotiv, havacılık, sağlık, savunma, enerji gibi sektörler dikkat çekmektedir. Toprak, cam ve seramik ürünler birçok farklı formda ticareti yapılan ürünlerdir. Örneğin seramiklerin kaplama, kompozit gibi farklı şekillerde ticareti gerçekleştirilebilirken seramik, dekoratif kullanımının yanında teknik seramik olarak da kullanılmaktadır.

Çimento, betonda birincil bileşen olarak işlev gören güçlü bir maddedir. Beton yapıların, yolların, köprülerin, otoyolların, setlerin ve birçok yapının kritik bir bileşeni olarak inşaatta temel bir rol oynamaktadır. İnşaat ve kentsel gelişimdeki kilit rolü göz önüne alındığında, çimento üretim seviyeleri her yıl artmaya devam etmektedir. 2021 yılı itibariyle her 10 ülkeden 9’unda çimento üretilmektedir. 2022 yılında üretim 2021’ye göre bir miktar azalarak 4,1 milyar ton olarak gerçekleşmiştir. 2023 yılında ise üretim önceki yıl ile paralel olarak 4,1 ton olarak gerçekleşmiştir.

Çimentoyu su ve taş ve çakıl gibi iri agregalarla karıştırmak, dünyanın en yaygın kullanılan yapı malzemesi olan betonu ortaya çıkartmaktadır. Beton, bina temelleri, barajlar gibi büyük yapılarda kullanılmaktadır ve çelik ile birleştiğinde binaların taşıyıcı yapı elemanlarından biri olmaktadır. 2020'de Amerika Birleşik Devletleri'nde kullanılan çimentonun yüzde 70'inden fazlası hazır beton karışımları için kullanılmıştır. Küresel çimento üretimi 1990'lardan bu yana önemli ölçüde artmıştır. Çin, 2023'te üretiminin 2 milyar tonu aşmasıyla, dünyada açık ara en önde gelen çimento üretimini gerçekleştirmiştir. Hindistan yıllık 400 milyon ton üreterek ikinci sırada yer almaktadır.

Çin'in gelişen inşaat sektörü, onu çimento sektöründe dünyanın en büyük pazar oyuncusu haline getirmiştir. Çin'deki yıllık çimento üretimi, diğer tüm ülkeleri geride bırakmaktadır. 2020'de Çinli çimento şirketi CNBM, gelir açısından dünyanın lider çimento üreticisi olmuştur. Çin'in son yirmi yılda geçirdiği yoğun sanayileşme, ülkenin çimento üretimine büyük katkı sağlamıştır.

Küresel çimento, taş ve seramik sektör üretim büyüklüğü 2023 yılı için 1,2 trilyon dolar olarak ölçümlenmiştir. Çin bu pazarın %82,5’ini tek başına kapsamaktadır. Pazarın 2028 yılına kadar cari fiyatlarla yıllık ortalama %4,3’ün üzerinde büyüyeceği öngörülmektedir.

Küresel cam ve cam ürünleri sektör büyüklüğü ise %6’lık büyüme oranı ile 2023 yılında 217 milyar dolardan 2024 yılında 230 milyar dolara yükselmiştir. Sektörün 2028’e kadar nominal olarak yıllık ortalama %5,4 büyüme ile 283,7milyar dolar üzerinde bir pazar yaratması beklenmektedir. Cam ve cam ürünleri sektöründe de en büyük pay Asya Pasifik’e aittir. Asya Pasifik’i Batı Avrupa ve Kuzey Amerika izlemektedir. Pazardaki en büyük üretici ise açık ara farkla Çin’dir.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle

Trend 1

Trend 1

Yeşil çimento ve karbon salınımının düşürülmesi

Dünyada en çok kullanılan yapı malzemesi betondur. Betonun başlıca unsuru olan çimentonun üretilmesi iklim değişikliğinin önemli belirleyicilerindendir; her yıl 4 milyon tonun üzerinde üretilen çimento miktarı sonucu açığa çıkan karbondioksit (CO2), dünyanın yıllık CO2 salınımının yüzde 8’ini oluşturur.

Çimentoda önemli bir bileşen olan klinker üretimi, zararlı gazların, özellikle de karbondioksitin başlıca emisyon kaynağıdır. Emisyon kaynaklı tehditleri azaltmaya yönelik bir inisiyatif olarak çimento üretim süreci, emisyon seviyelerini önemli ölçüde düşürmek için uygun şekilde değiştirilebilmektedir.

Yeşil çimento, “karbon negatif üretim süreci” yardımıyla üretilen bir çimento türüdür. Başka bir tabirle, teknolojik olarak gelişmiş bir işlemin nihai ürünü olarak üretilen bu çimento, birim işlemler sırasındaki emisyonlar (klinker üretimi gibi) en aza indirilecek şekilde üretilmektedir. Yeşil çimento, çevre ile ilgili ciddi sorunları çözen ve çimento üretiminin karbon emisyonunu önemli ölçüde aşağı çekebilecek çevre dostu bir üründür.

16 Mart 2024 tarihli Resmî Gazete'de yer alan Kamu İhale Sözleşmelerinde Düşük Karbon Emisyonuna Sahip Yeşil Çimento Kullanımının Yaygınlaştırılmasına İlişkin Tebliğ ile 1/1/2025 tarihinden itibaren kamu ihale sözleşmelerinde düşük karbon emisyonuna sahip yeşil çimento kullanımının yaygınlaştırılması amacıyla diğer çimento türlerine sınırlama getirildi.

CEM I-Portland çimentosu yerine çevresel etkileri, teknik üstünlükleri ve maliyet avantajlarıyla öne çıkan daha düşük klinker oranına ve karbon emisyonuna sahip yeşil çimentoların (CEM II, CEM III, CEM IV, CEM V ve benzeri) kullanımını teşvik etmek amaçlandı ve kamu yapım işi sözleşmeleri ile çimento içerikli mal alımı ihalelerinde belirlenen sınırlamalar tanımlandı.

Buna göre, çevresel sürdürülebilirlik ve teknik üstünlükleriyle öne çıkan yeşil çimento kullanımını teşvik etmek amacıyla 1 Ocak 2025 ve 31 Aralık 2029 tarihleri arasında kamu yapım işi sözleşmeleri ve çimento içerikli mal alımı ihalelerinde çimentoda klinker oranı en fazla 0,80 olarak, 1 Ocak 2030'dan itibaren kamu yapım işi sözleşmeleri ve çimento içerikli mal alımı ihalelerinde kullanılacak çimentoda klinker oranı en fazla 0,75 olarak sınırlandırılmıştır.

Bu çerçevede, çimento üretiminde klinkeri ikame edecek alternatif hammadde kaynaklarına erişim teşvik edilmekte ve özellikle döngüsel ekonominin bir parçası olan hammadde kaynaklarının (yüksek fırın cürufu, uçucu kül gibi) tedariki önem arz etmektedir.

Sürdürülebilirlik ve iklim değişikliği konusunda farkındalık yaratan uluslararası gelişmeler ve inisiyatifler sayesinde yeşil çimentonun önemi küresel olarak vurgulanmaktadır. Ancak atıl bir endüstriye sağlanan bu inisiyatif pazar oyuncuları tarafından mali bir külfet olarak da değerlendirilebilmektedir. Bu nedenle sektörel teşviklerin ya da hükümetler seviyesinde uzun vadeli taahhütlerin olması kullanım alanlarını artıracağı için önem taşımaktadır.

Avrupa Komisyonu çimento endüstrisinde karbon emisyonunu azaltmak amacı ile başta LEILAC olmak üzere, inovatif projelere destek vermiş, Paris İklim Anlaşması hedeflerine paralel şekilde, AB çimento sektöründe CO2 salınımını 2050 yılına kadar yüzde 80 oranında azaltma taahhüdünde bulunmuştur.

Buna paralel AB’de uygulamaya konulması beklenen düzenlemeler ile AB dışından yapılacak çimento ve klinker ithalatının AB içinde rekabetçiliğinin azalması beklenmekte, düzenlemelere uyumlu hale gelmesi beklenen AB iç pazarındaki mevcut üreticilerin, ortak pazarda hâkim durumlarını pekiştirebilecekleri öngörülmektedir.

Sürdürülebilirlik amacıyla Türkiye’de Türkiye Hazır Beton Birliği çeşitli girişimlerde bulunmaktadır. Beton Sürdürülebilirlik Konseyinin (Concrete Sustainability Council - CSC) Bölgesel Sistem Operatörü olan Türkiye Hazır Beton Birliği tarafından ülkemizde uygulamaya konulan “Kaynakların Sorumlu Kullanımı Belgelendirme Sistemi” kapsamında hazır beton tesisleri ile çimento fabrikaları belgelendirilmeye başlanmıştır. Bu sistem, çevre dengesi ve ekonomik büyümeyi birlikte ele almakta, doğal kaynakların verimli kullanımını sağlayarak gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılamayı hedeflemektedir.

Trend 2

Akıllı cam teknolojisi

İçinden geçen ışık miktarını düzenlemek için kullanılan birtakım malzemeler ve elektronik filmler kullanılarak üretilen cam, akıllı cam olarak kabul edilmektedir. Günümüzde akıllı camlar, popüler yapı malzemelerinden biri olarak ortaya çıkmaktadır. Popülaritesinin nedenlerinden biri, mimarlar ve mühendislerce çok amaçlı kullanılabilen bir yapı malzemesi olmasıdır. Bununla birlikte, inşaat ve ulaşım endüstrilerinde bulunan uygulamaları, pazardaki mevcut akıllı cam talebini artırmaktadır.

Ticari tasarım sektörü söz konusu olduğunda akıllı cam, öncelikle estetik değeri nedeniyle yaygın olarak kullanılan bir özelliktir. Ayrıca, ticari binaların enerji verimliliğini artırmak için kullanılmaktadır. LEEDS, Ulusal Yeşil Bina Standardı, Yeşil Küreler (Green Globes) gibi düzenleyici reformlar, ticari bina sahiplerini akıllı cam gibi akıllı enerji tasarrufu çözümlerine yatırım yapmaya teşvik etmektedir.

Otomobillere takılan akıllı camların %98 UV koruması ve araç içerisine giren güneş ışığı miktarında %40’lık azalma sağlayabileceği tahmin edilmektedir. Akıllı cam teknolojisi özellikle açılır tavan ve dikiz aynalarında aktif olarak kullanılmaktadır. Öte yandan havacılık ve uzay alanındaki uygulamalar da akıllı cam talebini artırmaktadır.

2023 yılında 6,5 milyar dolar olan akıllı cam endüstrinin 2030’a kadar yıllık ortalama %9,9 büyüyerek 12,7 milyar dolara ulaşacağı öngörülmektedir.

Akıllı camlar için önemli bir pazar olan yeşil binalar yaygınlaşmaktadır. Türkiye’de yeşil binaların sayısı ise her geçen yıl artmaktadır. Bu bağlamda binalar atık, enerji, kirlilik gibi kriterlere göre değerlendirilerek LEED, BREEAM gibi sertifikalar almaktadır. Türkiye’de LEED sertifikalı hâlihazırda 565 proje bulunmaktadır.

Trend 3

Teknik seramik

Teknik seramikler sertlik, aşınma direnci, basınç dayanımı, kimyasal direnç, oksidasyon direnci ve işlenebilirlik gibi açılardan metallere kıyasla daha üstün özellikler göstermektedir. Öte yandan teknik seramikler metallere karşı bir maliyet avantajı da sağlamaktadır. Bu özellikleri ile teknik seramikler birçok sektörde önemli rol oynamaktadır. Teknik seramik ticaretinin %35’i elektronik ve yarı iletkenler endüstrisinde gerçekleşirken, %23’ü otomotiv, %15’i ise enerji sektöründe gerçekleştirmektedir.

Metallerin yerine teknik seramiklerin kullanımındaki büyüme, dünyadaki talebini artıran önemli bir faktördür. Ayrıca, çeşitli endüstrilerinden gelen talepteki artışın da küresel teknik seramik pazarındaki büyümeyi artırması beklenmektedir.

Teknik seramikler elektronik ve yarı iletkenler sektöründe akıllı telefonlar, dizüstü bilgisayarlar, tabletler, şarj cihazları gibi yüksek teknolojili cihazlarda; otomotiv sektöründe ise motor parçalarında, su ve yakıt pompalarında; sağlık sektöründe diş tedavilerinde, ultrasonik temizleyicilerde kullanılmaktadır. Bu endüstrilerdeki büyümeler teknik seramiğe olan talebi artıracaktır.

2024 yılı teknik seramik endüstrisi büyüklüğü 6,6 milyar dolar iken 2031 yılına kadar sektörün yıllık ortalama %6,4 büyüyerek 10,4 milyar dolar üzerine çıkacağı öngörülmektedir.

Türkiye’de porselen izolatörler, elektro porselen malzemeler ve ileri seramik malzemelerin üretimini içeren teknik seramik sektöründe üretim yapan kayıtlı 17 firma bulunmaktadır. Türkiye’de daha çok elektrik iletimi ve dağıtımı amaçlı teknik seramik ürünleri üretilmektedir. Ülkemizde ileri teknoloji seramikleri ve teknik seramik alanında ülkemiz öncelikleri doğrultusunda Ar-Ge ve yenilik projeleri yürütülmesi hedefi bulunmaktadır.