Yazılım ve Bilişim

Önde gelen şirketler, rol ve sorumluklarının teknoloji ile kesiştiği her noktayı güven kazanma fırsatı olarak değerlendirmektedir. Bu şirketler güvene; sadece halkla ilişkiler konusu olarak değil, iş için de kritik bir hedef olarak yaklaşmaktadır. İş dünyası liderleri ürünlerinin, hizmetlerinin ve verdikleri kararların - veri yönetimi, ortak bir ekosistem oluşturulması ve diğerlerinin yanı sıra çalışanların eğitimi çevresinde - nasıl güven oluşturduklarını yeniden değerlendirmektedir. Şirketlerin teknoloji başkanları “etik teknolojiyi” vurgulamakta ve yıkıcı teknolojilerin nasıl kullanılacağına karar verirken insanların etik ikilemleri tanımasına yardımcı olacak bir dizi araç oluşturmaktadır. Organizasyonel değerleri ve teknoloji etiğini kuruluşlarına yerleştiren liderler, paydaşlara uzun vadeli bir güven temeli oluşturmaktadır.

Yapılan bir çalışmada yüksek hızda büyüyen şirketlerde %55 oranında teknolojilerin etik sonuçları hakkında kaygı duyulurken, yavaş büyüyen şirketlerde bu oran %27 ile yarı yarıyadan daha azdır. Bu araştırma şirketlerin etik teknoloji endişeleri ile büyüme hızlarındaki pozitif korelasyonu göstermektedir. Dördüncü sanayi devrimindeki önceliklere yönelik yapılan bir başka çalışma ise, toplumsal etki bırakacak bir teknoloji yatırımı yapma konusunda kapsamlı bir stratejisi olan şirket oranını %59 olarak belirlemiştir.

Türkiye’de etik kaygıların önemli bir konu olduğu vurgulanmaktadır. Bu bağlamda Türkiye’de 2016 yılında “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu” yürürlüğe girmiştir. Düzenleme ile Türkiye’de çevrim içi işlemler esnasında müşterilerden kişisel bilgi talep eden kurumlar bu verileri yasal düzenlemeler dâhilinde talep etmek ve korumaktan sorumlu hale getirilmiştir. Aksi takdirde 1 milyon TL’ye varan idari yaptırımlar uygulanmaktadır.  

“Dijital ikiz”, varlığın durumunu anlamak, değişikliklere cevap vermek, iş faaliyetlerini iyileştirmek ve değer katmak amacıyla fiziksel bir nesneyi birebir temsil eden bir yazılım tasarım modelidir. Fiziksel olarak gerçekleştirilen işlemlerin dijital dünyadaki karşılığı olan dijital ikiz sayesinde işlemleri, ürünleri veya hizmetleri daha verimli hale getirmek maksatlı kullanılan sanal modeller, zaman geçtikçe kullanım alanlarını artırmıştır. Kuruluşların; artan modelleme yetenekleri, görselleştirme, nesnelerin interneti sensörleri ve daha yaygın kullanılan mevcut araçlar ile her zamankinden daha ayrıntılı ve dinamik simülasyonlar oluşturmayı mümkün kıldığı görülmektedir. Dijital ve fiziksel arasında köprü kurularak, üretimde verimlilik artırılabilmekte, tedarik zincirlerini optimize edilebilmekte, trafik sıkışıklığının iyileştirilmesine yardımcı olunabilmektedir. Yetkinlik ve gelişmişlik arttıkça, daha fazla kuruluş süreçlerini optimize etmek, gerçek zamanlı veriye dayalı kararlar vermek ve yeni ürünler, hizmetler ve iş modelleri tasarlamak için dijital ikizler kullanmaktadır.

Tedarik zincirlerindeki, dağıtım operasyonlarındaki ve her bir hatta çalışan işçilerin performansındaki verimi artırma potansiyeli olan dijital ikizlerin 2019’daki 3,8 milyar dolarlık pazar büyüklüğünün %38’lik yıllık ortalama bileşik büyüme oranı ile 2025 yılına kadar 35 milyar doları aşması beklenmektedir. 2022 yılına kadar IoT platformu sağlayıcılarının yüzde 40'ının simülasyon platformlarını, sistemlerini ve yeteneklerini, dijital ikizler oluşturacak şekilde entegre edeceği, üreticilerin ise yüzde 70'inin süreç simülasyonları ve senaryo değerlendirmeleri yapmak için bu teknolojiyi kullanacağı öngörülmektedir.

Yapay zekâ ve makine öğrenmesine girdi oluşturan dijital ikizlerin kullanımında dikkat edilmesi gereken konu maliyet ve fayda hesaplamasıdır. Gelişen teknolojiler ile birçok durumun anlık veri takibi sağlanabilmektedir. Örneğin havacılık şirketlerinin uçaklarda kullandığı binlerce sensör aracılığıyla saniyede terabaytlarca veri oluşturulabilmektedir. Ancak veri tutma maliyeti de düşünüldüğünde, hangi metriklerin takip edilmesi gerektiğine karar verilmesi önem kazanmaktadır. 

Türkiye’de de dijital ikiz teknolojisiyle ilgili önemli gelişmeler yaşanmaktadır. 2018 yılında Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) Endüstri 4.0 çözümlerinde önde gelen Alman menşeli bir şirket ile üretim tesisinde bütüncül bir dijital ikiz uygulaması için işbirliği anlaşması imzalamıştır. İnovasyon ve rekabet gücünü artıracak bu işbirliği sayesinde Türk Havacılık ve Uzay Sanayii programlarının daha çabuk uygulanabilmesi ve ürünlerin pazara sunulma süresinin önemli ölçüde kısalması beklenmektedir.