Gana Ülke Analizi - Kolay İhracat Platformu

Afrika kıtasının batısında yer alan Gana, Afrika’nın 11. ve dünyanın 85. büyük ekonomisine sahiptir. Batı Afrika ülkeleri arasında en işlek trafik ağına sahip ülke olan Gana, altyapı ve eğitim yatırımlarını ve kalkınma planları ile son 20 yılda yıllık ortalama yaklaşık %7 ile kuvvetli bir ekonomik büyüme kaydetmiştir. İşletmelerin %100 yabancı mülkiyete (sermaye gereksinimleriyle) sahip olmasına olanak tanıyan ve ticarette malların gümrük vergilerinden muaf olduğu birçok serbest bölgeleye sahip olan Gana, dış ticaret için düşük maliyetli fırsatlar sunan bir ülkedir. Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde 118. sıradadır.

Gana, 1957 yılında Birleşik Krallık sömürgeliğinden ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiştir. Günümüzde, her birinin yönetiminde Bölge Valisi’nin bulunduğu 10 bölgeye sahiptir ve ülke başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. Ülkenin en büyük şehri ve başkenti Akra'dır. Gana çok uluslu bir devlet yapısına sahiptir ve ülkede birçok etnik grup yer almaktadır. En yaygın etnik gruplar, Akan, Dagomba ve Eve’dir. Ülkede var olan 79 farklı dil ile dilde çeşitlilik yüksek düzeydedir. Resmi dil İngilizcedir ve bunun dışında en çok konuşulan yerel dil Akan dilidir. 2006 yılından bu yana Frankofon Birliği’ne üye olan Gana’da son yıllarda Fransızca da önem kazanmaktadır. Resmi para birimi Gana Cedisi’dir (GHS).

Gana 34,4 milyonluk nüfusu ile dünyanın en kalabalık 46. ülkesidir. Gana’da okuryazarlık oranı son verilere göre %80ile %86,3’lük dünya ortalamasının altındadır. Gana’da işgücüne katılım oranı yaklaşık %63 ve işsizlik oranı %3,1’dir. İşgücünün %41’i hizmetler sektöründe, %19’u sanayide ve %40’ı tarımda istihdam edilmektedir. Gana’nın 2023 yılındaki GSYH büyüklüğü cari fiyatlarla 76,4 milyar dolardır. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, 2023 yılında yıllık reel olarak %2,9 büyüyen Gana ekonomisinde büyümenin, 2024 yılında %3,1 oranına hızlanacağı öngörülmektedir.

2024 yılı Aralık ayında gerçekleştirilen genel seçimlerde 8 yıldır iktidarda olan Yeni Vatansever Parti kaybederek, iktidarı Ulusal Demokratik Kongre’ye devretmiştir. Gana, şu anda devam eden bir dış borç yeniden yapılandırma sürecinde bulunmaktadır ve bu sürecin yakın vadede de süreceği tahmin edilmektedir. 13/12/2022 tarihinde Uluslararası Para Fonu (IMF) ile Gana teknik ekipleri nezdinde anlaşma sağlanmış ve anlaşmada 3 milyar dolarlık bir Uzatılmış Kredi Kolaylığı (ECF) kullandırılması öngörülmüştür. 2024 yılı sonunda toplam kullandırılan kredi 2 milyar dolara yaklaşmıştır. Büyümenin 2027-2028 döneminde, altın ve petrol ihracatının yeni projelerle artması sayesinde hızlanması beklenmektedir.

Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC) verilerine göre, Gana 2023 yılında toplam 16,9 milyar dolarlık ihracat ve 16,4 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. En yakın ticari ilişkilerini Çin, İsviçre, Birleşik Arap Emirlikleri ve Güney Afrika ile kurmuştur. En fazla ithalat yaptığı 21. ülke Türkiye’dir. Türkiye, 2023 yılında Gana’ya 268,6 milyon dolarlık ihracat yaparken Gana’dan 363,4 milyon dolarlık ithalat yapmıştır. İkili ticaret büyüklüğümüzün 632 milyon doları bulduğu Gana’ya ithalatımız son 5 yılda büyürken, ihracatımız aynı dönemde daralmıştır.

Öte yandan, IMF programının iç talepte ve yatırım ortamında yarattığı baskıya rağmen firmalarımızın Gana’ya ilgisi devam etmektedir. Gana Yatırım Teşvikleri Merkezi verilerine göre, 2023 yılında 649 milyon dolar olarak gerçekleşen Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY) (Akım) içerisinde, Çin 211 milyon dolar ile birinci sırada, Türkiye ise 173 milyon dolarla ikinci sırada yer almıştır. Öte yandan DYY (akım) seviyelerinde düşüş gözlemlenmektedir.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle

Bölgede bulunan altın nedeniyle koloni döneminde Altın Sahil olarak adlandırılan Gana'da ihracatın önemli bir kısmını altın madeni ve altından yapılan ürünler oluşturmaktadır. Altın haricinde petrol, elmas, kireç taşı, mangan ve boksit üretimi ve ihracatı yapılan önemli doğal kaynaklardır.

Gana ekonomisinin %42’sini oluşturan hizmetler sektöründe hükümetçe sağlanan kamu hizmetleri ve bankacılık faaliyetleri öne çıkmaktadır. Bunları turizm, perakendecilik, restoran ve otel işletmeciliği izlemektedir. Telekomünikasyon ise, hükümetin yatırımları ile hizmetler sektörü içerisinde gittikçe önem kazanmaya başlamıştır. GSYH’sinin %32’sini oluşturan sanayi sektöründe gıda işleme sanayi, tütün sanayi, tekstil, kereste, kimya ve kozmetik sanayinin yanı sıra alüminyum ve çelik sanayi öne çıkmaktadır. Bu endüstrilerin tamamı başlangıçta devletçe kurulmuş olmakla beraber bugün çoğunlukla özelleştirilmişlerdir. Gana’da tarım sektörünün GSYH’ye katkısı 2000’li yılların başından bu yana dalgalı bir görünüm sergilemiş ve nihai olarak %35’ten %19,6’ya gerilemiştir. Ülkede en önemli tarımsal ürün kakaodur, kakaoyu ormancılık ürünleri, sebzeler, deniz ürünleri ve ananas takip etmektedir.

Türkiye’nin Gana’ya en fazla ihracat yaptığı sektörler tahıl, un ve nişasta preparatları, pastacılık ürünleri, otomotiv, elektrikli cihazlar ve demir çeliktir. Bu sektörlerin her birinde son 5 yılda artış görülmektedir. Yıllık ortalama %22 büyüme ile tahıl, un ve nişasta preparatları, %18 büyüme ile sıva malzemeleri ve %14 büyüme ile demir çelik artış gösteren sektörlerdir. Bunun yanında, yiyecek sektörü ve giyim ve tekstil sektörü Gana’ya ihracatımızda potansiyel taşımaktadır. Son 5 yılda yiyecek sektöründen et ürünleri %74, hayvansal ve bitkisel yağlar %41, doğal yiyecekler bal ve yumurta %52 ve giyim sektörü, giyim ürünleri %53, deri çantalar %79, ayakkabılar %136 oranında büyüme göstermiştir. Buna ilaveten halı ve yer döşemeleri %33 büyüme ile istikrarlı bir yol izlemektedir.

Sulama altyapısı yetersiz olan ve tarımda önceliklerinden biri bu altyapıyı geliştirmek olan Gana’nın gelecekteki makine, kurulum malzemeleri ve ara mamul ihtiyaçlarının takip edilip işbirliği fırsatlarının değerlendirilmesi ülkemiz ihracatçıları için fırsatlar sunmaktadır. Bunun yanında, gıda işleme sanayiinin aktif olduğu fakat yeni teknolojilere ihtiyaç duyulduğu Gana’da, bu alanda teknolojik ekipman ihracatı fırsatlarının değerlendirilmesi, elektrikli cihazlar ihracatımızı canlandırmak için potansiyel taşımakta ve ülkemizin tarım ve tarımsal teknolojiler konularında sahip olduğu know-how, Gana ile geniş bir işbirliği alanı sunmaktadır. Son olarak, petrol aramalarının olumlu sonuçlar verdiği ve petrol üretiminin arttığı Gana, bu alanda da yatırımlara açık durumdadır.

Türkiye’nin Gana’dan en fazla ithalat yaptığı sektörler değerli taşlar ve metaller, kakao, kurşun, gıda sanayi artıkları, yağlı tohumlar ve meyveler, kauçuk ve mamulleridir. Son 5 yılda kauçuk ve mamulleri yıllık ortalama %116, değerli taşlar ve metaller ise yıllık ortalama %107 büyüme göstermiştir. Kakao ithalatımızda ise aynı dönemde yıllık ortalama %3 daralma yaşanmıştır.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle