Gana Ülke Analizi - Kolay İhracat Platformu

Afrika kıtasının batısında yer alan Gana, Afrika’nın 9. ve dünyanın 72. büyük ekonomisine sahiptir. Batı Afrika ülkeleri arasında en işlek trafik ağına sahip ülke olan Gana, altyapı ve eğitim yatırımlarını ve kalkınma planları ile son 20 yılda yıllık ortalama %6 ile kuvvetli bir ekonomik büyüme kaydetmiştir. İşletmelerin %100 yabancı mülkiyete (sermaye gereksinimleriyle) sahip olmasına olanak tanıyan ve ticarette malların gümrük vergilerinden muaf olduğu birçok serbest bölgeleye sahip olan Gana, dış ticaret için düşük maliyetli fırsatlar sunan bir ülkedir. Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde 118. sıradadır.

Gana, 1957 yılında bağımsızlığını ilan etmiştir. Günümüzde, her birinin yönetiminde Bölge Valisi’nin bulunduğu 10 bölgeye sahiptir ve ülke başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. Ülkenin en büyük şehri ve başkenti Akra'dır. Gana çok uluslu bir devlet yapısına sahiptir ve ülkede birçok etnik grup yer almaktadır. En yaygın etnik grup, nüfusun %44’ünü oluşturan Akan, sonrasında ise %16 ile Dagomba ve %15 ile Eve’dir. Ülkede var olan 79 farklı dil ile dilde çeşitlilik yüksek düzeydedir. Resmi dil İngilizcedir ve bunun dışında en çok konuşulan yerel dil Akan dilidir. 2006 yılından bu yana Frankofon Birliği’ne üye olan Gana’da son yıllarda Fransızca da önem kazanmaktadır. Resmi para birimi Gana Cedisi’dir (GHS).

Gana 31,2 milyonluk nüfusu ile dünyanın en kalabalık 44. ülkesidir. Gana’da okuryazarlık oranı %79 ile %86’lık dünya ortalamasının altında kalsa da, %66’lık Afrika kıtası ortalamasının üzerindedir. 2021 yılında işgücüne katılım oranı %68 ve işsizlik oranı %4,7’dir. İşgücünün %48’i hizmetler sektöründe, %19’u sanayide ve %33’ü tarımda istihdam edilmektedir. Gana’nın 2021 yılındaki GSYH büyüklüğü cari fiyatlarla 76,3 milyar dolardır. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, 2021 yılında yıllık reel olarak %4,2 büyüyen Gana ekonomisinde büyümenin, 2022 yılında %5,2 oranına hızlanacağı öngörülmektedir.

Ekonomist İstihbarat Birimi (EIU) araştırmalarına göre, Rusya-Ukrayna savaşının tetiklediği küresel emtia fiyatlarındaki (petrol ve altın dâhil) artışın, Gana'nın ihracatını ve mali gelirlerini destekleyeceği, aynı zamanda enflasyonist baskıları artıracağı öngörülmektedir. Reel GSYH büyümesi, 2023-24'te yavaşlamadan önce 2022'de güçlenecek, ardından 2025-26'da tekrar hızlanacağı tahmin edilmektedir. Hükümetin Covid-19 İşletmelerin Hafifletilmesi ve Yeniden Canlandırılması Destek programı kapsamında sanayileşmeyi kolaylaştırma çabalarına rağmen, yeni petrol sahalarına yatırımın yavaş olacağı ve reel GSYH büyümesinin koronavirüs öncesi seviyelere dönmesinin gecikmeli olacağı beklenmektedir.

Özel tüketimdeki düşüş (artan fiyatlar nedeniyle) güçlü altın ve tarımsal üretimi dengelediğinden, reel GSYH büyümesi 2022'de rahatlayacaktır. 2023-24'te petrol üretiminin istikrara kavuşacağı beklentisine rağmen, manganez üretiminde beklenen azalmanın, büyüme üzerinde yavaşlama olarak hissedileceği beklentisi hâkimdir. 2025-26'da ekonominin, Pecan petrol sahasının beklenen akışından ve daha yüksek altın ve kakao üretiminden faydalanacağı öngörülmektedir.

Gana 2019 yılında toplam 16,7 milyar dolarlık ihracat ve 10,4 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. En yakın ticari ilişkilerini Hindistan, Çin, ABD ve İsviçre ile kurmuştur. En fazla ithalat yaptığı 7. ülke Türkiye’dir. Birleşmiş Milletler (UN) Comtrade verilerine göre Türkiye, 2021 yılında Gana’ya 461,8 milyon dolarlık ihracat yaparken Gana’dan 119,2 milyon dolarlık ithalat yapmıştır. İkili ticaret büyüklüğümüzün 581 milyon doları bulduğu Gana’ya ihracatımız son 5 yılda büyürken, ithalatımız aynı dönemde daralmıştır.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle

Bölgede bulunan altın nedeniyle koloni döneminde Altın Sahil olarak adlandırılan Gana'da ihracatın üçte birini altın madeni ve altından yapılan ürünler oluşturmaktadır. Altın haricinde petrol, elmas, kireç taşı, mangan ve boksit üretimi ve ihracatı yapılan önemli doğal kaynaklardır.

Gana ekonomisinin %45’ini oluşturan hizmetler sektöründe hükümetçe sağlanan kamu hizmetleri ve bankacılık faaliyetleri öne çıkmaktadır. Bunları turizm, perakendecilik, restoran ve otel işletmeciliği izlemektedir. Telekomünikasyon ise, hükümetin yatırımları ile hizmetler sektörü içerisinde gittikçe önem kazanmaya başlamıştır. GSYH’sinin %30’unu oluşturan sanayi sektöründe gıda işleme sanayi, tütün sanayi, tekstil, kereste, kimya ve kozmetik sanayinin yanı sıra alüminyum ve çelik sanayi öne çıkmaktadır. Bu endüstrilerin tamamı başlangıçta devletçe kurulmuş olmakla beraber bugün çoğunlukla özelleştirilmişlerdir. Gana’da tarım sektörünün GSYH’ye katkısı 2000’li yılların başından bu yana düzenli olarak azalarak %35’ten %18’e gerilemiştir. Ülkede en önemli tarımsal ürün kakaodur, kakaoyu ormancılık ürünleri, sebzeler, deniz ürünleri ve ananas takip etmektedir.

Türkiye’nin Gana’ya en fazla ihracat yaptığı sektörler sıva malzemeleri, tahıl, un ve nişasta preparatları, otomotiv, elektrikli cihazlar ve demir çeliktir. Bu sektörlerin her birinde son 5 yılda artış görülmektedir. Yıllık ortalama %22 büyüme ile tahıl, un ve nişasta preparatları, %18 büyüme ile sıva malzemeleri ve %14 büyüme ile demir çelik artış gösteren sektörlerdir. Bunun yanında, yiyecek sektörü ve giyim ve tekstil sektörü Gana’ya ihracatımızda potansiyel taşımaktadır. Son 5 yılda yiyecek sektöründen et ürünleri %74, hayvansal ve bitkisel yağlar %41, doğal yiyecekler bal ve yumurta %52 ve giyim sektörü, giyim ürünleri %53, deri çantalar %79, ayakkabılar %136 oranında büyüme göstermiştir. Buna ilaveten halı ve yer döşemeleri %33 büyüme ile istikrarlı bir yol izlemektedir.

Altyapısını halen geliştirmekte olan ve bu nedenle inşaat malzemeleri ihtiyacı yüksek olan Gana için en çok artış gösteren iki sektörümüz olan demir çelik ve sıva malzemeleri, artışlarını sürdürerek Gana ihracatımızı artırma potansiyeli taşımaktadır. Gana hükümetinin altyapısını geliştirmek için yatırımcılara sunduğu teşviklerden faydalanılması yararlı olacaktır.

Sulama altyapısı yetersiz olan ve tarımda önceliklerinden biri bu altyapıyı geliştirmek olan Gana’nın gelecekteki makine, kurulum malzemeleri ve ara mamul ihtiyaçlarının takip edilip işbirliği fırsatlarının değerlendirilmesi ülkemiz ihracatçıları için fırsatlar sunmaktadır. Bunun yanında, gıda işleme sanayiinin aktif olduğu fakat yeni teknolojilere ihtiyaç duyulduğu Gana’da, bu alanda teknolojik ekipman ihracatı fırsatlarının değerlendirilmesi, elektrikli cihazlar ihracatımızı canlandırmak için potansiyel taşımaktadır. Son olarak, petrol aramalarının olumlu sonuçlar verdiği ve petrol üretiminin arttığı Gana, bu alanda da yatırımlara açık durumdadır.

Türkiye’nin Gana’dan en fazla ithalat yaptığı sektörler kakao, alüminyum ve mamulleri, gıda sanayi artıkları, yağlı tohumlar ve meyveler, kurşun, değerli taşlar ve metallerdir. Son 5 yılda, alüminyum ve mamulleri yıllık ortalama %97, yağlı tohumlar ve meyveler ise yıllık ortalama %63 büyüme göstermiştir. Değerli taşlar ve metaller ithalatımızda ise aynı dönemde yıllık ortalama %37 daralma ve 2021 yılında Türkiye’nin Gana’dan yaptığı ithalatın %67’sini oluşturan kakaoda ise %2 daralma yaşanmıştır.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle