İran Ülke Analizi - Kolay İhracat Platformu

İran, cari fiyatlarla 454 milyar dolarlık GSYH büyüklüğü ile dünyanın 26. büyük ekonomisidir. İran, Suudi Arabistan'dan sonra Ortadoğu ve Kuzey Afrika (MENA) bölgesindeki ikinci büyük ekonomidir. İran doğal gaz rezervlerinde dünyada ikinci, kanıtlanmış ham petrol rezervlerinde dördüncü sırada yer almaktadır. Ekonomik faaliyet ve hükümet gelirleri büyük ölçüde petrol gelirlerine bağlıdır ve bu nedenle ekonomide dalgalanmalar görülmektedir. İran, Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde 127. sırada yer almaktadır.

İran gelecek vizyonu olarak, dirençli bir ekonomiye sahip olma, bilim ve teknolojide ilerlemeler gerçekleştirme ve kültürel mükemmelliğin desteklenmesi şeklinde üç temel hedef belirlemiştir. Ekonomik cephede, 5 yıllık kalkınma planı ile yıllık %8'lik bir reel ekonomik büyüme oranı ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile finans ve bankacılık sektörlerinde reformlar öngörülmektedir. Petrol gelirlerinin tahsisi ve yönetimi hükümetin ana öncelikleri arasındadır.

İran’ın 82,9 milyonluk toplam nüfusu içerisinde işgücüne katılım oranı %44, işsizlik oranı ise %10,6’dır. İran’ın resmi para birimi IRR’dir (İran Riyali). Dünya Bankası'nın verilerine göre 2017 yılında yıllık %3,7 oranında büyüyen İran ekonomisinin, 2020 yılında COVID-19 pandemisinin de etkisiyle -%6 oranında daralacağı öngörülmektedir.

Comtrade verilerine göre, İran en yakın ticari ilişkilerini Çin, Birleşik Arap Emirlikleri ve Irak ile kurarken en fazla ithalatı Çin’den yapmaktadır. Türkiye, 2019 yılında İran’a 2,7 milyar dolarlık ihracat yaparken İran’dan 3,6 milyar dolarlık ithalat yapmıştır. 2019 yılındaki 6,3 milyar dolarlık ikili ticaret büyüklüğümüz ile İran, Türkiye’nin en büyük 16. ticari ortağı konumundadır.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle

Türkiye’nin İran’a en büyük ihracat kalemi 251 milyon dolar ile makine ve mekanik parçalardır. Makine ve mekanik parçaların ihracatı son 5 yılda yıllık ortalama -%12 oranında daralmıştır. Makine ve mekanik parçaları 178 milyon dolarlık ihracat ile plastik ve mamülleri takip etmektedir. En fazla ihracat yapılan üçüncü ürün grubu ise 160 milyon dolara ulaşan liflerdir. Kağıt ve karton ihracatımız ise son 5 yılda yıllık ortalama %22 büyüyerek 149 milyon dolara ulaşmıştır.

Taşıdığı büyük işbirliği potansiyeline rağmen İran ile ekonomik ve ticari ilişkilerimiz son yıllara kadar; yaşanan siyasi ve jeopolitik krizler, korumacı ekonomi politikası ve buna bağlı ithalat-ihracat kontrolü, ulaşım ve sınır kapılarındaki yetersizlikler, uluslararası bankacılık sistemindeki sorunlar, İran'a komşu illerimizin sınai ve ticari altyapısının yeterince gelişmemiş olması, kara yolu ve demir yolları ağlarının yetersizliği, uçak seferlerinin sayısının düşük düzeyde kalması ve sınır kapılarında karşılaşılan sorunlar nedeni ile sınırlı kalmıştır. 2003 yılından itibaren İran ile ticari ilişkilerimiz ve karşılıklı yatırım faaliyetlerinde bir canlanma görülmektedir. Son yıllarda küçük ve orta ölçekli işletmelerin, İran'da yatırım yapmak amacı ile düzenledikleri iş gezilerinin yoğunlaştığı gözlemlenmektedir. Türk sanayicileri ve iş insanları bakımından İran pazarı cazibesini muhafaza etmektedir. Bu noktada Türk firmaları ile rekabet edecek Avrupa firmalarının İran'da yeterince bulunmaması da rol oynamaktadır.

Türkiye’nin İran’dan en çok ithal ettiği ürünler arasında mineral yakıtlar ve yağlar gelmektedir. 2019 yılı ithalatı 2,1 milyar dolar olan bu ürün grubu toplam ithalatımızın %69’unu oluşturmaktadır. En fazla ithalat yapılan diğer sektörler ise plastik ve mamülleri, bakır, çinko ve demir-çeliktir.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle