Özbekistan Ülke Analizi - Kolay İhracat Platformu

Orta Asya’nın merkezinde bulunan Özbekistan, dünyanın 76. büyük ekonomisine sahiptir. 1997 yılından bu yana her yıl %4’ün üzerinde büyüme kaydeden Özbekistan ekonomisi, güçlü yatırım büyümesi, artan tarımsal üretim ve inşaat faaliyetleri ile günümüzde de gelişimini sürdürmektedir.
Özbekistan, Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde 69. sıradadır.

Özbekistan’ın başkenti Taşkent’tir. Resmi para birimi Özbekistan Somu’dur (UZS). 34,5 milyonluk nüfusu ile Özbekistan dünyanın 38. kalabalık ülkesidir. Genç bir nüfusa sahip olan Özbekistan’da nüfusun %56’sı 25 yaş ve altıdır. İşgücüne katılım oranı %65 ve işsizlik oranı %9,5’tir. İşgücünün %46’sı hizmetler sektöründe, %29’u sanayi sektöründe ve %25’i tarım sektöründe istihdam edilmektedir. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre 2021 yılındaki GSYH büyüklüğü cari fiyatlarla 69,2 milyar dolardır. 2021 yılında yıllık reel olarak %7,4 oranında büyüyen Özbekistan ekonomisinin, 2022 yılında büyümesinin %3,4’e yavaşlayacağı beklenmektedir.

Cumhurbaşkanı Shavkat Mirziyoyev, komşu ülkelerle ilişkileri geliştirmek ve yabancı yatırımı çekmek için adımlar atmış, Ekim 2021'de yeniden seçilmiştir. Ekonomist İstihbarat Birimi (EIU) araştırmalarına göre, Özbekistan 2020'de pandemi kaynaklı bir resesyona girmemiş ve ekonominin 2022-2026'da güçlü yatırım girişleriyle birlikte güçlü bir büyüme kaydedeceği tahmin edilmektedir. Özbekistan ekonomisinin, tahmin dönemi boyunca sağlam bir büyüme yolu izleyeceği ancak, Rusya-Ukrayna savaşı ve ardından gelen uluslararası yaptırımların yayılma etkilerinin bir sonucu olarak büyümenin yavaşlayabileceği öngörülmektedir. Yüksek küresel talep ve altın fiyatları ekonomiyi destekleyecek, ancak hızlanan enflasyonun tüketimi baskılayacağı beklenmektedir.

Birleşmiş Milletler (UN) Comtrade verilerine göre, Özbekistan 2021 yılında toplam 14 milyar dolarlık ihracat ve yaklaşık 23,8 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. En yakın ticari ilişkilerini Çin, Rusya, Güney Kore, Kazakistan ve Türkiye ile kurmuştur. Türkiye, 2021 yılında Özbekistan’a 1,84 milyar dolarlık ihracat yaparken Özbekistan’dan 1,8 milyar dolarlık ithalat yapmıştır. 2021 yılında 3,6 milyar dolarlık ikili ticaret büyüklüğü ile Özbekistan, Türkiye’nin 30. büyük ticari ortağıdır. Son 5 yılda Özbekistan’a ihracatımızın ithalatımızdan daha yüksek büyüme oranına sahip olması Özbekistan’a net ihracatımızın artış trendinde olduğunun göstergesidir.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle

Hizmetler sektöründe ulaşım ve turizm, Özbekistan’da öne çıkan alanlardır. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü verilerine göre 2019’da 6,7 milyon turist çeken Özbekistan, aynı yıl turizmde en hızlı büyüyen dördüncü ülke (%27,3) konumundadır. 2021’de Özbekistan 1,8 milyon turiste hizmet vererek 422,1 milyon dolar kazanmıştır. Sanayi sektöründe tekstil, gıda işleme, makine yapımı, metalürji ve madencilik en çok üretimin yapıldığı alanlardır. Doğal kaynaklar bakımından zengin olan Özbekistan’da doğal gaz, petrol, kömür, altın, uranyum, gümüş, bakır mamullerinin işlenmesi ve ihraç edilmesi ekonomiye önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. Buna ek olarak, gelişmekte olan ve yabancı yatırımların ilgisini çekmeye başlayan otomotiv sektöründe, Almanya’nın Daimler-Benz ve Güney Kore’nin Daewoo firmalarının yatırımlarıyla kayda değer gelişmeler sağlanmıştır.

Tarımın ekonomide büyük rol oynadığı Özbekistan’da başlıca tarım ürünleri pamuk, ipek, sebze, meyve, tahıl ve hayvancılık ürünleridir. Hükümetin yürüttüğü ithal ikameci politikanın bir parçası olarak Özbekistan kendi kendine yeterli bir tahıl üreticisi ülke olmayı ve meyve ve sebze üretimini çeşitlendirmeyi hedeflemektedir.

Türkiye’nin Özbekistan’a en fazla ihracat yaptığı sektörler makineler ve mekanik parçalar, plastik ve mamulleri, demir çelik ürünleri, elektrikli cihazlar ve kimyasallardır. Son 5 yılda her biri artış gösteren bu sektörler arasından yıllık ortalama %33 büyüme ile kimyasallar ve ardından %32 ile elektronik eşyalar en yüksek artışı göstermişlerdir. Yıllık ortalama %14 büyüme ile demir ve çelik ürünleri ise en düşük artışı gösteren sektördür.

Özbekistan’da yılda yaklaşık 6 milyon ton meyve ve sebze üretilmekte olup, bu miktar iç piyasanın ihtiyacını fazlası ile karşılamakta, ancak meyve sebze işleme tesislerindeki yetersizliklerden ve eski teknoloji kullanımından ötürü üretimi yapılan mallar istenilen düzeyde işlenememektedir. Ülkede tarım alanındaki verimliliği artırmaya yönelik bilimsel çalışmalara büyük önem vermektedir. Bu amaçla, Özbek Tarımı Bilimsel Verimlilik Merkezi’ni kurmuştur. Bu kuruluş, Tarım Bakanlığı ve diğer kuruluşlarla işbirliği yaparak ülkedeki tarım komplekslerinin sorunları konusunda bilimsel araştırmalar yapmayı ve tarımsal üretim etkinliğini en üst seviyeye çıkarmayı hedeflemektedir. Türk ihracatçıların, Özbekistan’da tarım teknolojisi alanındaki ihtiyaçları giderme ve verimliliği artırmaya çalışan ilgili kuruluş ile işbirliği fırsatlarını değerlendirmeleri faydalı olacaktır.

Türkiye’nin Özbekistan’dan en fazla ithalat yaptığı sektörler bakır ve mamulleri, pamuk, çinko ve mamulleri, plastik ve mamulleri ve sebzelerdir. Son 5 yılda yıllık ortalama %16 düşüş kaydeden sebzeler hariç diğerleri artış gösteren bu sektörler arasından yıllık ortalama %33 büyüme ile pamuk en çok artış gösteren sektördür. Yıllık ortalama %2 büyüme ile plastik ve mamulleri ise en düşük artışı gösteren sektördür.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle