Özbekistan Ülke Analizi - Kolay İhracat Platformu

Orta Asya’nın merkezinde bulunan Özbekistan, dünyanın 70. büyük ekonomisine sahiptir. 1997 yılından bu yana neredeyse her yıl %4’ün üzerinde büyüme kaydeden Özbekistan ekonomisi, güçlü yatırım büyümesi, artan tarımsal üretim ve inşaat faaliyetleri ile günümüzde de gelişimini sürdürmektedir. Özbekistan, Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde 69. sıradadır.

Özbekistan’ın başkenti Taşkent’tir. Resmi para birimi Özbekistan Somu’dur (UZS). Resmi dil olan Özbekçe, Orta Asya genelinde en çok konuşulan dildir. Özbekistan nüfusunun %10’unu Ruslar ve diğer Slav ulusları oluşturmakta, Sovyetler döneminden kalan etkilerin devam etmesi ile Rusça da yerel halk tarafından konuşulan diller arasındadır. Yönetim biçimi olarak başkanlık sistemi belirlenmiştir, ancak demokratik sistemi yerleştirmeye yönelik çok partili sisteme geçiş için düzenlemeler yapılmaktadır. Özbekistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) üyesidir. Bunun yanında, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ve Birleşmiş Milletler üyeliği bulunmaktadır.

36,4 milyonluk nüfusu ile Özbekistan dünyanın 43. kalabalık ülkesidir. Genç bir nüfusa sahip olan Özbekistan’da nüfusun medyan yaşı 27’dir. İşgücüne katılım oranı yaklaşık %56 ve işsizlik oranı %5’tir. İşgücünün yaklaşık %50’si hizmetler sektöründe, %24’ü sanayi sektöründe ve %26’sı tarım sektöründe istihdam edilmektedir.

Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre 2023 yılındaki GSYH büyüklüğü cari fiyatlarla 101,6 milyar dolardır. 2023 yılında yıllık reel olarak %6,3 oranında büyüyen Özbekistan ekonomisinin, 2024 yılında büyümesinin %5,6’ya yavaşlayacağı beklenmektedir.

Cumhurbaşkanı Shavkat Mirziyoyev, komşu ülkelerle ilişkileri geliştirmek ve yabancı yatırımı çekmek için adımlar atmış, Ekim 2021'de ezici bir farkla yeniden seçilmiştir. Ekonomist İstihbarat Birimi (EIU) araştırmalarına göre, Özbekistan 2020'de pandemi kaynaklı bir resesyona girmemiş ve ekonominin 2022-2026'da güçlü yatırım girişleriyle birlikte güçlü bir büyüme kaydedeceği tahmin edilmektedir. Özbekistan ekonomisinin, tahmin dönemi boyunca sağlam bir büyüme yolu izleyeceği ancak, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ve ardından gelen uluslararası yaptırımların yayılma etkilerinin bir sonucu olarak büyümenin yavaşlayabileceği öngörülmektedir. Yüksek küresel talep ve altın fiyatları ekonomiyi destekleyecek, ancak hızlanan enflasyonun tüketimi baskılayacağı beklenmektedir.

Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC) verilerine göre, Özbekistan 2023 yılında toplam 18,1 milyar dolarlık ihracat ve yaklaşık 28,7 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. En yakın ticari ilişkilerini Çin, İsviçre, Kazakistan, Türkiye ve Birleşik Krallık ile kurmuştur. Türkiye, 2023 yılında Özbekistan’a 1,87milyar dolarlık ihracat yaparken Özbekistan’dan 1,2 milyar dolarlık ithalat yapmıştır. Özbekistan ile ikili ticaret büyüklüğümüz2023 yılında 3,1 milyar dolara ulaşmıştır.. Son 5 yılda Özbekistan’a ihracatımızın ithalatımızdan daha yüksek büyüme oranına sahip olması Özbekistan’a net ihracatımızın artış trendinde olduğunun göstergesidir.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle

Hizmetler sektöründe ulaşım ve turizm, Özbekistan’da öne çıkan alanlardır. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü verilerine göre 2019’da 6,7 milyon turist çeken Özbekistan, aynı yıl turizmde en hızlı büyüyen dördüncü ülke (%27,3) konumundadır. 2023’te 5,2 milyon yabancı turistin ayak bastığı Özbekistan bu ziyaretlerden yaklaşık 2 milyar dolar kazanmıştır. Sanayi sektöründe tekstil, gıda işleme, makine yapımı, metalürji ve madencilik en çok üretimin yapıldığı alanlardır. Doğal kaynaklar bakımından zengin olan Özbekistan’da doğal gaz, petrol, kömür, altın, uranyum, gümüş, bakır mamullerinin işlenmesi ve ihraç edilmesi ekonomiye önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. Buna ek olarak, gelişmekte olan ve yabancı yatırımların ilgisini çekmeye başlayan otomotiv sektöründe, Almanya’nın Daimler-Benz ve Güney Kore’nin Daewoo firmalarının yatırımlarıyla kayda değer gelişmeler sağlanmıştır.

Tarımın ekonomide büyük rol oynadığı Özbekistan’da başlıca tarım ürünleri pamuk, ipek, sebze, meyve, tahıl ve hayvancılık ürünleridir. Hükümetin yürüttüğü ithal ikameci politikanın bir parçası olarak Özbekistan kendi kendine yeterli bir tahıl üreticisi ülke olmayı ve meyve ve sebze üretimini çeşitlendirmeyi hedeflemektedir.

Türkiye’nin Özbekistan’a en fazla ihracat yaptığı sektörler makineler ve mekanik parçalar, elektrikli cihazlar, plastik ve mamulleri, boyama ve tabaklama maddeleri ve demir çelik ürünleridir. Son 5 yılda her biri artış gösteren bu sektörler arasından yıllık ortalama %21 büyüme ile elektrikli cihazlar ve ardından %14 ile boyama ve tabaklama maddeleri en yüksek artışı göstermişlerdir. Yıllık ortalama %5 büyüme ile demir ve çelik ürünleri ise en düşük artışı gösteren sektördür.

Özbekistan, otoriter bir rejim ve hızla gelişen, orta düşük gelirli bir ülkedir. Cumhurbaşkanı Shavkat Mirziyoyev, komşu ülkelerle daha yakın ilişkiler kurmayı ve ekonomik liberalleşme yoluyla yabancı yatırımları çekmeyi sürdürecektir. 2024-2028 dönemi için, yabancı doğrudan yatırım, artan nüfus ve hükümet harcamalarının artmasıyla desteklenen güçlü bir ekonomik büyüme kaydedilmesi öngörülmektedir. Ancak, yapısal eksiklikler, yaygın yolsuzluk ve devletin ekonomideki geniş kapsamlı rolü, iş ortamını olumsuz etkilemeye devam edecek ve potansiyel olarak yabancı yatırımları sınırlayacaktır. Türkiye’nin Özbekistan’dan en fazla ithalat yaptığı sektörler bakır ve mamulleri, pamuk, plastik ve mamulleri, çinko ve mamulleri ve doğal veya işlenmiş taşlardır. Son 5 yılda bu sektörlerden en çok artışı gösteren sektör %20 ile pamuktur. Bakır ve mamulleri ile çinko ve mamulleri sırasıyla yıllık ortalama %5 ve %4 daralmıştır.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle