Fas

Fas

En büyük ithalatçı 2022
En büyük ithalatçı 2022
İspanya 30.70Milyar
Dolar
En büyük ihracatçı 2022
En büyük ihracatçı 2022
İspanya 24.83Milyar
Dolar
Türkiye’nin ithalatı
2.13 Milyar $
2019
4.05 Milyar $
2023
Türkiye’nin ihracatı
5.11 Milyar $
2019
6.35 Milyar $
2023

Genel Görünüm

Dünyanın 61. büyük ekonomisi olan Fas, politik olarak istikrarlı ve iş dostu bir ülkedir. Uzun yıllardır sabit bir şekilde büyüyen Fas ekonomisi yapısal olarak Avrupa ile Afrika'nın geri kalanından daha uyumlu olmasıyla birlikte, Afrika kıtasındaki fırsatlardan da giderek daha fazla faydalanmaktadır. Çeşitli şehirlerinde yer alan ve ticari trafiğin yoğun olduğu limanlar ile Avrupa ve Afrika arasında ticari bir köprü niteliğindedir. Fas, Sanayi Bölgeleri ve Serbest Bölgelere yerleşecek üretici firmalar başta olmak üzere yabancı yatırımcılar için çeşitli teşvikler sağlamakta ve ayrıca “Kazablanka Finans Şehri İdaresi Anonim Şirketi” aracılığıyla finans sektörüne çeşitli destekler sunmaktadır. Dirhem, Fas’ın resmi para birimidir. Resmi dil Arapça olsa da iş dili Fransızcadır. 

Fas, iş yapma kolaylığı sayesinde giderek daha fazla tanınmaktadır. Son yayımlanan (2020) Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” raporunda Fas 53. sıradaki konumu ile Kuzey Afrika ülkeleri arasında 1. Sırada, tüm Arap ülkeleri arasında 3. Sırada konumlanmıştır. Dünya Bankası 2024 yılında yayımlanan ve çeşitli gelişmişlik seviyesindeki 50 ülkeyi kapsayan “Business Ready” raporunda Fas, üç ana kriterden biri olan “Kamu Hizmetleri” kategorisinde 17. Sırada bulunmuştur.

36,9 milyonluk nüfusu ile Fas dünyanın en kalabalık 40. ülkesidir. Dünya Bankası verilerine göre işsizlik oranı 2023 yılında  %9,1 iken, Fas Yüksek Planlama Komisyonunun rakamlarına göre 2024 yılı itibariyle işsizlik oranı %13,6 olarak belirlenmiş, iş gücüne katılım oranı ise %33,46 olarak ölçülmüştür. İşgücünün yaklaşık %45’i hizmetler sektöründe ve %24’ü sanayi (inşaat dahil) sektöründe istihdam edilmektedir. Fas’ın 2023 yılındaki GSYH büyüklüğü cari fiyatlarla 144,42 milyar dolardır. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, 2023 yılında yıllık reel olarak %3,4 büyüyen Fas ekonomisinin, 2024 yılını %2,8 oranında büyüme ile kapatacağı öngörülmektedir.

Dünya Ticaret Merkezi (ITC) verilerine göre, Fas 2023 yılında toplam 42,5 milyar dolarlık ihracat ve 70,7 milyar dolarlık ithalat yapmıştır. 2023 yılında 28,2 milyar dolar cari açık veren Fas, dünyada en çok cari açık veren 16. ülkedir. En önemli ticaret partnerleri İspanya, Fransa ve ABD’dir. Türkiye 2023 yılında Fas’a 3,1 milyar dolarlık ihracat yaparken, Fas’tan 1,4 milyar dolarlık ithalat yapmış böylece ülkenin sırasıyla 5. tedarikçisi ve 9. pazarı olmuştur. Türkiye-Fas ikili ticaret hacmi 2023 yılında 4,4 milyar dolara ulaşmıştır.

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle

Ticari Cazibe Faktörleri

İş yapma kolaylığındaki durumu-2023
3 / 5
Lojistik performansı-2023
2 / 5
Mal ve hizmet ithalatı büyüme (yıllık)-2023
8.23%
Vizesiz Geçiş
Mal ithalatı-2022
217.73 Milyar $
Bir iş kurmak için gereken süre-2023
9.0 gün
Enflasyon (yıllık)-2023
6.09%
Gayri safi yurtiçi hasıla-2023
141.10 Milyar $
GSYİH büyüme (yıllık)-2023
3.18%-2023
Kişi başına düşen brüt milli gelir, PPP (cari uluslararası dolar)-2023
9.60 Bin $
Mal ve hizmet ithalatı (%GSYİH)-2023
52.26%
Mal ihracatı-2022
126.55 Milyar $
Mal ve hizmet ihracatı büyüme (yıllık)-2023
9.81%
Hava Taşımacılığı, navlun (milyon ton-km)-2023
58.89
Konteynır Liman Trafiği (TEU: 20 fit eşdeğer birim)-2023
8.83 Milyon
Tarımsal Katma Değer (% GSYİH)-2023
11.96%
Endüstriyel Katma Değer (% GSYİH)-2023
23.77%
Hizmet Katma Değer (% GSYİH)-2023
53.88%
Mal ve Hizmet İhracatı (%GSYİH)-2023
43.95%
Toplam Nüfus-2023
37.84 Milyon
Doğrudan Yabancı Yatırım, net girişler (% GSYİH)-2023
0.78%
Mal ticareti (% GSYİH)-2023
78.15%
Resmi döviz kuru (1 USD karşılığı yerel para birimi)-2023
10.13
Sevkiyat noktasından yükleme limanına ortlama teslim süresi-2023
2.0 gün
Teslim limanından alıcıya ortalama teslim süresi-2023
3.0 gün
Bu veriler worldbank ve comtrade veri kaynaklarından alınmıştır.

Dış Ticaret Deseni

Ülkenin İthalatı Ülkenin İhracatı
bilgilendirme-mesaji

Bu bölüm, daha iyi bir deneyim sunabilmek için tablet, masaüstü ve dizüstü bilgisayarlardan erişim için optimize edilmiştir. Görüntüleme yapabilmek için farklı ekran çözünürlüğüne sahip bir cihaz kullanabilir veya tarayıcı pencerenizin boyutlarını değiştirebilirsiniz.

Ülkenin ithalat yaptığı ilk 10 ülke ve bu ülkenin sektör bazında ihracat tutarları aşağıda gösterilmektedir.

20182019202020212022

Ülkenin ihracat yaptığı ilk 10 ülke ve bu ülkenin sektör bazında ithalat tutarları aşağıda gösterilmektedir.

20182019202020212022
Yukarıdaki grafik Comtrade veri kaynağından ilgili ülkenin raporladığı veriler baz alınarak oluşturulmuştur. İlk on ülke içerisinde payı %1'den küçük olan ülkeler gösterilmemektedir.
GTİP kodunuzu girerek ürünün bu ülkedeki dış ticaret verilerini, rakip ülkelerin pazar payını, vergi oranlarını, ihracat koşullarını ve potansiyel ithalatçılarını görüntüleyebilirsiniz.

Sektörler ve Fırsatlar

Arap dünyasında, petrol dışı GSYH büyüklüğü ile Mısır’ın ardından ikinci sırada olan Fas, ekonomisinin önemli gelir kaynakları otomotiv, tekstil üretimi, tarım, turizm ve fosfat mineralleridir. Fas için ağırlığını sürdüren tarım sektörü, GSYH’nin %12’sini ve istihdamın %33’ünü oluşturmaktadır. En çok üretilen tarım ürünleri tahıllar (buğday, arpa), narenciye (portakal, mandalina), zeytin, gülgiller (badem, elma, kayısı vb.), yiyeceklik baklagiller, şeker pancarı ve sebzelerdir (özellikle patates ve domates). Ülkede devamlı gelişmekte olan tekstil sektörü, sanayi sektörünün %15’ini oluşturmaktadır. Fas, Çin’den sonra dünyanın 2. büyük fosfat minerali üreticisidir. 

Türkiye’nin Fas’a en fazla ihracat yaptığı sektörler demir veya çelikten eşyalar, makineler ve mekanik parçalar, otomotiv, demir çelik, plastik ve mamulleri ve mineral yakıtlar ve yağlardır. Son 5 yılda bu sektörlerden otomotiv sektörü daralma, demir-çelik sabit seyir, diğerleri ise genel olarak artış seyri izlemiştir. En çok artışı mineral yakıtlar ve yağlar ve demir veya çelikten eşyalar göstermiştir. Türkiye’nin Fas’tan en fazla ithalat yaptığı sektörler ise otomotiv, gübreler, elektrikli makineler, inorganik kimyasallar ve hayvan yemi sektörleridir. 

Fas, istikrarlı ekonomik büyümesini ulaşım ve altyapı stratejisi ile destekleyerek bölgesel kalkınmayı amaçlamaktadır. Ulaşım projeleri arasında yeni otoyol ve demiryolu inşaatları ile birlikte liman ve havaalanlarında yapılacak olan geliştirme planları yer almaktadır. Ayrıca, yeni şehir ve sanayi alanlarının inşaatı planlanmaktadır. Ülkede son dönemde, 2030 Dünya Kupası ve Afrika Uluslar Kupasına yönelik stadyum ve tesislerin inşaatı hız kazanmıştır. Bununla birlikte, ülkenin önemli gelir kaynaklarından olan turizm sektörünü geliştirmek için otel, eğlence tesisi ve tatil köyü inşaatları devamlı olarak yapılmaktadır. İnşaat projelerinin çok çeşitli olduğu Fas ile bu projeler için yapılacak iş birlikleri potansiyel arz etmektedir. Müteahhitlik hizmetlerinin yanında, yüksek ihracat büyüklüğüne sahip olduğumuz demir-çelik başta olmak üzere inşaat malzemeleri ihracatı Türkiye’ye ihracat geliri olarak geri dönüş sağlayacaktır. Bu dönemde, güçlü olduğumuz turizm alanında Faslı aktörlerle çeşitli temas ve işbirlikleri de iş insanlarımız için geri dönüş sağlayabilecektir. 

Kazablanka Menkul Kıymetler Borsası Afrika'nın en büyük borsalarından biridir ve bölgesel merkez olmayı hedeflemektedir. Müslüman nüfuslu bir ülke olan Fas’ta İslami finans ve İslami bankalar yeni gelişen ve çalışan sayısının arttığı bir alandır. Türkiye’de İslami finans, varlıklarının bir süredir geliştiği ve dünya ortalamasının üzerinde büyüyen bir alandır. Bu nedenle, Türkiye ile Fas arasında bu alanda yapılacak olan işbirlikleri hem finans alanında hem de diğer alanlarda güçlü bağların kurulmasına öncülük etme fırsatı taşımaktadır. 

Daha Fazla Görüntüle Daha Az Görüntüle

Ticaret Müşavirinden Notlar

Ticaret Müşavirlerinin bulundukları ülkede sahadan edindikleri ve ihracatınızı doğrudan etkileyebilecek güncel gelişmeler ve mevzuat değişikliklerine ilişkin notlara bu bölümde ulaşabilirsiniz.

Ülkenin İthalat Potansiyeline Göre Ürünler

Potansiyele göre sektörler

{{sectorIndex+1 + index*6}} - {{sectorItem.sectorName}}

Sektör içinde potansiyeli en yüksek ürünler

Potansiyel, ilgili ülkede seçilen sektörde yer alan ürünlere duyulan ihtiyacın büyüklüğünün 1000’lik skala üzerinden gösterilmesidir.

Yapay zeka teknolojisi kullanan Akıllı İhracat Robotu, ihracatçıların geçmiş verilerinden ve farklı veri kaynaklarından elde ettiği yaklaşık 10 milyon satır veriyi anlık olarak işleyerek kişiye özel hedef pazar önerisi yapmaktadır. Seçeceğiniz hedef pazarlar için dış ticaret verileri, vergi oranları, ihracat koşulları, ithalatçı listeleri gibi ihracat yol haritanızı oluşturmanıza yardımcı olacak birçok bilgiyi görüntüleyebilirsiniz.
Robota Git

İkili Anlaşmalar

İki ülke arasında yapılan ticari anlaşmalar gerek vergiler gerekse gümrük uygulamaları bakımından ihracatta büyük önem taşımaktadır. Anlaşma metinlerine detay görüntüle butonunundan ulaşabilirsiniz.

Serbest Ticaret Anlaşması
Bölgesel Ticaret Anlaşması
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması
Tercihli Ticaret Anlaşması
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması

Ülkedeki Teknik Engeller

Ülkelerin farklı teknik düzenlemeleri, test ve belgelendirme işlemleri hakkında bilgi edinmek ve ihracat öncesi dönemde varsa teknik engellere yönelik önlem almak ihracatınızı geliştirmek için kritik öneme sahiptir. Aşağıda teknikengel.gov.tr adresi kaynak alınarak hazırlanan bilgileri görüntüleyebilirsiniz.

Ülkedeki yetkili kurum ve kuruluşlar ile iletişim bilgileri

  Standartlar

 

- Institut Marocain de Normalisation-IMANOR: www.imanor.gov.ma

 

  Teknik düzenlemeler

 

- Ministère de l’Industrie du Commerce de l’Investissement et de l’Economie Numérique
 

  Akreditasyon

 

- Ministère de l’Industrie du Commerce de l’Investissement et de l’Economie Numérique Service Marocain d’Accreditaion-SEMAC

 

  Ürün Güvenliği

 

(i) Sanayi ürünleri için;
- Ministère de l’Industrie du Commerce de l’Investissement et de l’Economie Numérique
(ii) Gıda ürünleri için;
- Office National de Sécurité Sanitaire des Produits Alimentaires –ONSSA: http://www.onssa.gov.ma

 

  İthalat Denetimi

 

- Ministère de l’Industrie du Commerce de l’Investissement et de l’Economie Numérique
- Office National de Sécurité Sanitaire des Produits Alimentaires –ONSSA: http://www.onssa.gov.ma

 

  Piyasa Gözetimi ve Denetimi


- Fas Sanayi, Yatırım, Ticaret ve Sayısal Ekonomi Bakanlığı (Ministère de l’Industrie du Commerce de l’Investissement et de l’Economie Numérique)
- Piyasa Gozetimi Birimi (La Division de la Surveillance du Marché)
- Sanayi Bakanlığı Taşra Birimleri (Les services extérieurs:Les délégations régionales du Ministère DPCI)
- Yekilendirilmiş Laboratuarlar
 

Ülkedeki ilgili mevzuat ve mevzuata ulaşılabilecek internet adresleri

Sanayi Bakanlığına bağlı kontrol servisleri tarafından gerçekleştirilen söz konusu kontrol işlemleri “belge kontrolü, fiziksel kontrol ve numune toplama” olmak üzere 3 aşamadan oluşmaktadır. Söz konusu kontrol işlemleri aynı zamanda yürürlükteki 24.09 sayılı  Kanun hükümlerine göre gerçekleştirilmektedir.

 

  Standartlar

 

- 11.02.2010 tarihli ve 12-06 sayılı Standardizasyon, Akreditasyon ve Belgelendirme Kanunu: http://adala.justice.gov.ma/production/html/Fr/liens/..%5C161932.htm
- 12-06 sayılı Kanuna ilişkin Uygulama Kararnamesi

 

  Teknik Düzenlemeler


- 11.02.2010 tarihli ve 12-06 sayılı Standardizasyon, Akreditasyon ve Belgelendirme Kanunu: http://adala.justice.gov.ma/production/html/Fr/liens/..%5C161932.htm
- 12-06 sayılı Kanuna ilişkin Uygulama Kararnamesi
- 24-09 sayılı Ürün ve Hizmet Güvenliği Kanunu

 

  Akreditasyon
 

- 11.02.2010 tarihli ve 12-06 sayılı Standardizasyon, Akreditasyon ve Belgelendirme Kanunu: http://adala.justice.gov.ma/production/html/Fr/liens/..%5C161932.htm
- 12-06 sayılı Kanunun 20.04.2011 tarihli ve 2.10.252 sayılı Uygulama Kararnamesi: http://www.iq-maghreb.net/menu-principal/accreditation/reglementations.html    

 

  Ürün Güvenliği

 

- 24-09 sayılı Ürün ve Hizmet Güvenliği Kanunu
- 12 Mayıs 2014 tarihli ve 1679-14 sayılı Gıda ve Hizmetlerin Güvenliğine İlişkin Sanayi, Ticaret, Yatırım ve Sayısal Ekonomi Bakanlığı Kararı (Ürün ve hizmetlerin güvenliğini sağlamak için genel yükümlülükleri içeren Bakanlık Kararı): http://adala.justice.gov.ma/production/html/Fr/187160.htm
- 28-07 sayılı Kanun ve 2-10-473 ve 2-12-389 sayılı Uygulama Kararnameleri
- 13-89 sayılı Dış Ticaret Kanunu

 

  İthalat Denetimi

 

- 13-89 sayılı Dış Ticaret Kanunu:
http://www.mce.gov.ma/Ministere/LoiTextes/Loi13-89.pdf
- 24-09 sayılı Ürün ve Hizmet Güvenliği Kanunu
- Gıda ürünleri kontrolü için 28-07 sayılı Kanun ve 2-10-473 ve 2-12-389 sayılı Uygulama Kararnameleri
- Bitki sağlığı kontrolü için 20 Eylül 1927 tarihli Kraliyet Kararı ve 22 Aralık 1986 tarihli ve 1306-85 sayılı Tarım Bakanlığı Kararı    
- İlaç ürünlerinin kontrolü için 17-04 sayılı İlaç ve Eczacılık kanunu: http://www.sante.gov.ma/Reglementation/MedPharma/Documents/loi%20n%C2%B0%2017-04%20(fr).pdf

 

  Piyasa Gözetim Denetimi

 

- 24-09 sayılı Ürün ve Hizmet Güvenliği Kanunu
- 2-12-502 sayılı Uygulama Kararnamesi
- 12 Mayıs 2014 tarihli ve 1679-14 sayılı Gıda ve Hizmetlerin Güvenliğine ilişkin Sanayi, Ticaret, Yatırım ve Sayısal Ekonomi Bakanlığı Kararı (Ürün ve hizmetlerin güvenliğini sağlamak için genel yükümlülükleri içeren Bakanlık Kararı): http://adala.justice.gov.ma/production/html/Fr/187160.htm
- Güvenlik şartlarına uyumlu olmayan ürün ve hizmetler için bildirim prosedürlerini içeren Sanayi, Ticaret, Yatırım ve Sayısal Ekonomi Bakanlığı kararı
- Uyumluluk işaretlerine ilişkin Bakanlık kararı (Arrété ministériel relatif au marquage de conformité)
- Ürünlerin geri çekilmesi, toplatılması ve imha prosedürlerine ilişkin Bakanlık kararı (Arreté ministériel relatif aux modalités d’éxécution du retrait, du rappel et de la destruction des produits): http://www.synchronism.com/mcinet/pdf/BO_6228_Fr_retrait_rappel.pdf
- Elektrik malzemelerine    ilişkin Bakanlık kararı (Arreté minsitériel relatif au    matériel électrique)
- Oyun güvenliğine ilişkin Bakanlık kararı (Arreté ministériel relatif à la sécurité des jouets)

Ülkeye ihracatta zorunlu belgeler
Zorunlu Belgeler ve Belgeleri Düzenleyen Kurumlar

Fas Krallığına yapılacak olan ihracatlarda ürün güvenliği ve kalite açısından zorunlu belgelendirme talep edilmektedir.

Talep edilen belgelerin mahiyeti (CE işareti, sertifikalar vb.):
- Veteriner Sağlık Sertifikası
- Bitki Sağlığı Sertifikası
- Et ürünleri için “Helal Sertifikası”
- İlaç, kozmetik ve medikal cihazlar için “Tescil Sertifikası”
- Kozmetik ürünleri için helal sertifikası henü zorunlu tutulmamaktadır
- Fas’ın zorunlu standartlara uygunluk sertifikaları (sanayi ürünleri)

Talep edilen belgeleri düzenleyen kuruluşlar:
(i) Veteriner Sağlık Sertifikası ve Bitki Sağlığı Sertifikası
Gıda Ürünleri Sağlık Güvenliği Ulusal Ofisi (Office National de Sécurité Sanitaire des Produits Alimentaires –ONSSA): http://www.onssa.gov.ma
(ii) Helal sertifikası ve Zorunlu Standartlara Uygunluk Sertifikası
Fas Standardizasyon Kurumu (Institut Marocain de Normalisation-IMANOR): 
 www.imanor.gov.ma
 http://www.imanor.ma/index.php/Certification/Declaration-de-l-Impartialite-et-de-la-Confidentialite-de-l-IMANOR
(iii) Tescil Sertifikaları
Sağlık Bakanlığı Eczacılık ve İlaç Müdürlüğü (Direction du Médicament et de la Pharmacie)

Zorunlu Belgelenmeye Tabi Ürünler

- Gıda ürünleri için “Veteriner Sağlık Sertifikası” ve “Bitki Sağlığı Sertifikası”
- Et ürünleri için “Helal Sertifikası”
- İlaç, kozmetik ve medikal cihazlar için “Tescil Sertifikası”
- Sanayi ürünleri için ise uygulanmakta olan zorunlu standartlar söz konusudur.

Söz konusu listede ürünlerin isimleri, standartlar, ürünlerin kodları ve diğer bilgilerle birlikte sunulmaktadır.

 

Diğer ülke belgelerinin kabulü

AB ülkeleriyle karşılıklı tanıma prensibi uygulanmaktadır. 2013 yılından itibaren, Fas’ta ulusal standartlara  sahip  olan  ürünler, Avrupa Birliğine sadece Fas’ın standardizasyon kurumu olan “Institut Marocain de Normalisation-IMANOR” kurumunun belgelendirmesiyle girebilmektedir.

Ülkede ürün güvenliği denetimleri
Ülkede Ürünlerin Güvenliğinin Tespiti Amacıyla Kullanılan Sistemler ve Sorumlu Kuruluşlar

Sevk Öncesi İnceleme'de Çalışılan Gözetim Şirketleri:
- Bureau Veritas: (İlgili ürünler; havacılık, otomotiv, inşaat, tüketim ürünleri, elektrik ve elektronik, gıda ve gıda sanayisi, sanayi ekipmanları, petrol, gaz, enerji, dağıtım, hizmetler, ulaşım ve lojistik): www.bureauveritas.ma
- SGS Group (Tarım ürünleri, madencilik ürünleri, petrol, doğalgaz ve kimyasal ürünler): www.sgsgroup.com
- Cotecna Inspection Maroc (Tarım ürünleri, maden ve metal ürünleri, tüketim ürünleri)
- Moody Certification Maroc (Özellikle gıda ürünleri)


İthalat denetimlerinde rol alan temel düzenleyici ve uygulayıcı kuruluş, Sanayi, Ticaret, Yatırım ve Sayısal Ekonomi Bakanlığına (Ministère de l’Industrie du Commerce de l’Investissement et de l’Economie Numérique) bağlı, ulusal piyasa gözetim ve denetim sistemi aşağıdaki kurumları içermektedir.
 - Merkez servisi (Services centraux),
- Pazar gözetim kurumu (Direction de la Surveillance du Marché),
- Bakanlığa bağlı dış servisler (Les Services Extérieurs relevant du Ministère),
- Denetim ve analiz yapmak için mevcut olan onaylı laboratuvarlar (Les laboratoires agréés pour la réalisation des analyses),

Bunun dışında aşağıdaki kurumlarda bu süreçlerde yer alabilmektedir:
 i.  Fas Standardizasyon Kurumu (Institut Marocain de Normalisation-IMANOR)
 ii. Fas Akreditasyon Birimi (Service Marocain d’Accreditaion-SEMAC)
iii. Gıda Ürünleri Sağlık Güvenliği Ulusal Ofisi (Office National de Sécurité Sanitaire des Produits Alimentaires –ONSSA)


Piyasa gözetimi ve denetimi prosedürü tüm sanayi ürünlerine karşı uygulanmaktadır. Söz konusu denetimlerle ilgili yetkili kuruluşu Sanayi, Ticaret, Yatırım ve Sayısal Ekonomi Bakanlığına (Ministère de l’Industrie du Commerce de l’Investissement et  de  l’Economie Numérique) Pazar Gözetim Birimidir. (Direction de la Surveillance du Marché)
 

Sevk Öncesi İnceleme

Fas’a gerçekleştirilen ihracat işlemlerinde sevk öncesi inceleme uygulaması zorunluluğu bulunmamakla birlikte, ithalatçının talebi çerçevesinde sevk öncesi inceleme yapılabilmektedir. Sevk öncesi inceleme yapan bazı tanınmış büyük firmalar ve ürün grupları aşağıda yer almaktadır.

Ürünler: Havacılık, otomotiv, inşaat, tüketim ürünleri, elektrik ve elektronik, gıda ve gıda sanayisi, sanayi ekipmanları, petrol, gaz, enerji, dağıtım, hizmetler, ulaşım ve lojistik, tarım ürünleri, madencilik ürünleri, petrol, doğalgaz ve kimyasal ürünler, maden ve metal ürünleri, tüketim ürünleri
 

İthalat Denetimi

Ürünler: Sanayi, Ticaret, Yatırım ve Sayısal Ekonomi Bakanlığı temsilciliklerinin gümrüklerde bulunan kontrol servisleri tarafından, sınırlardaki gümrük ofislerinde ürünün gözetimi yapılmaktadır. 
 
Sanayi Bakanlığına bağlı kontrol servisleri tarafından gerçekleştirilen söz konusu kontrol işlemleri “belge kontrolü, fiziksel kontrol ve numune toplama” olmak üzere 3 aşamadan oluşmaktadır. Söz konusu kontrol işlemleri aynı zamanda yürürlükteki 24.09 sayılı Kanun hükümlerine göre gerçekleştirilmektedir.

- Sanayi Ürünleri:
Sanayi, Ticaret, Yatırım ve Sayısal Ekonomi Bakanlığı (Ministère de l’Industrie du Commerce de l’Investissement et de l’Economie Numérique)

- Gıda Ürünleri
Gıda Ürünleri Sağlık Güvenliği Ulusal Ofisi (Office National de Sécurité Sanitaire des Produits Alimentaires –ONSSA): http://www.onssa.gov.ma

- Gümrük İdaresi
Gümrük İdaresi (Administration de la Douane et Des İmpôts İndirects) Adres: Avenue Annakhil, Rabat, Morocco

Denetim Şartları: İlgili ürünlerin güvenlik şartlarına uygunluğunun denetimi temel olarak ithalat aşamasında yapılmaktadır. Sınırlarda bulunan kontrol servislerinde, fiziki kontroller yapılarak, ürünün ithalat belgelerinin kabul edilmesi halinde, ithalatçıya pazara giriş izni verilmektedir. Aksi halde, kontrol bürosu ithalatçıyı ve gümrüğü bilgilendirerek yürürlükte bulunan 24.09 sayılı kanuna göre, eşya menşei ülkeye iade edilmektedir. Kontrollere ilişkin detaylı prosedürlere aşağıda yer verilmektedir. 
 
İthal edilen ürünlerin özelliklerini, markasını ve menşeini belirlemek üzere, evraklar incelenerek kontrol yapılmaktadır. İthalatçının kontrol ofisine aşağıdaki belgeleri sunması gerekmektedir:
- Déclaration de conformité,
- Engagement de l’importateur,
- Déclaration unique de la marchandise (D.U.M) ou la lettre de crédit
- Factures,
- Fiche de connaissement ou le bon à délivrer,
- Engagement de l’importation,
- Le rapport d'analyses réalisées par un laboratoire reconnu par le Ministère
- Autres documents et tout document mentionné, éventuellement, au sein de procédures ou d’instructions particulières relatives aux produits concernés.

Evrak kontrolünden sonra fiziksel kontrol gerçekleşmektedir. Fiziksel kontrolde ürünün görsel ve teknik analizi yapılmaktadır.  Başvuru aşamasında ithalatçı tarafından yapılan beyanlar gerçeğe uygun olmalıdır. Örneğin ürünün miktarı, kokusu, belgelendirme logoları, konteyner numarası, ürünün durumu gibi.

Kontrol görevlisi tarafindan, uygun boyutta olan 2 tane numune alınmaktadır. İthalatçı, analizler için onaylı olan laboratuvarlar listesinden birini seçebilmektedir.

Yapılan kontroller sonrasında, söz konusu ürünün ithalat dosyasının kabul edilmesi halinde, ithalatçıya pazara giriş  izni  verilmektedir. Aksi halde, kontrol ofisi ithalatçı ve gümrüğü bilgilendirmekte ve 24.09 yasa hükümlerine göre ürün geri gönderilmektedir.

Gümrük bölgesinde fiziki kontrollerin sıklığı ithalatçının niteliğine, ürünün ilk defa ithal edilip edilmediğine, ithalatçının özel bir izne sahip olup olmadığına, ürünün hassasiyetine ve ithalatçının daha önceki ithal işlemlerinde sorun yaşayıp yaşamadığı hususlarına göre değişebilmektedir. İlk defa yapılan bir ithalat işleminde her ürün grubu kontrole alınabilmekte ve kontroller daha sıklıkla uygulanabilmektedir.

Ticaret Müşavirliklerimiz ve Ataşeliklerimiz

KAZABLANKA BÜYÜKELÇİLİĞİ Burcu ÖZERGÜL ÇOLAK Mehmet ELBİR Turkish Embassy Office of the Commercial Counsellor Angel Boulevard d’Anfa et Rue d’Algerie, 2 eme etage, appt. 1 CASABLANCA / MAROC
kazablanka@ticaret.gov.trtb.kazablankaticaretofisi@hs03.kep.tr
00 212 522 27 67 57
(Fax) 00 212 522 27 67 62
RABAT BAŞKONSOLOSLUĞU Ahmet İnanç UYSAL Ticaret Müşaviri Turkish Embassy Office of  the Commercial Counsellor 4, rue Tiflet Hassan RABAT / MAROC
rabat@ticaret.gov.trtb.rabatticaretmusavirligi@hs03.kep.tr
00 212 537 76 76 0100 212 537 66 15 22
(IP Tel) 0 312 204 82 08
(Fax) 00 212 537 76 76 42